3-7- روش گردآوری داده ­ها 54

3-7-1- مطالعه اسنادی و کتابخانه­ای…….54

3-7-2- جستجو از طریق منابع الکترونیکی ……55

3-7-3- مطالعه میدانی ..55

3-8- ابزار پژوهش… 55

3-9 روایی و پایایی ابزار اندازه ­گیری.. 57

3-9-1 اعتبار (روایی) ابزار اندازه ­گیری.. 57

3-9-2- قابلیت اعتماد (پایائی) ابزار اندازه ­گیری.. 58

3-10- روش تجزیه و تحلیل داده ­ها 59

3-10-1- آمار توصیفی.. 59

3-10-2- آمار استنباطی.. 59

3-10-2-1- تاپسیس… 59

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ­ها62

4-1- مقدمه. 63

4-2- یافته­ های توصیفی.. 63

4-2-1- ویژگی­های فردی.. 63

4-2-2- ویژگی­های نظام زراعی.. 65

4-2-2- ویژگی ابعاد اکولوژیکی.. 66

4-2-3- ویژگی ابعاد اقتصادی.. 67

4-2-3- ویژگی ابعاد اجتماعی.. 68

4-6- میانگین شاخص­ها: 72

4-3- یافته­ های استنباطی.. 73

فصل پنجم .. 77

بحث، نتیجه ­گیری و پیشنهادها ..78

5-1- خلاصه. 79

5-2- یافته‌های تحقیق.. 80

5-2-1- یافته­ های توصیفی.. 80

5-2-2- یافته­ های استنباطی.. 85

5-2-2-1- نتایج رتبه ­بندی تاپسیس از شاخص­های اکولوژیکی.. 85

5-2-2-2- نتایج رتبه ­بندی تاپسیس از شاخص­های اقتصادی.. 86

5-2-2-3- نتایج رتبه ­بندی تاپسیس از شاخص­های اجتماعی.. 86

5-2-2-4- نتایج رتبه ­بندی کل تاپسیس از شاخص­های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی.. 86

5-2-3- بحث… 86

5- 2-3-1- بحث در شاخص­های اکولوژیکی.. 86

5-2-3-2- بحث در شاخص­های اقتصادی.. 87

5-2-3-2- بحث در شاخص­های اجتماعی.. 88

5-3- پیشنهادهای پژوهش حاضر. 89

5-4- پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی.. 90

منابع و ماخذ. 91

پیوست­ها …100

پرسشنامه ……….102

چکیده

هدف این تحقیق توصیفی- پیمایشی، سنجش سطوح پایداری نظام شالیکاری شهرستان رشت در ابعاد اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی می­باشد. برای تحقق این هدف شاخص­های پایداری در ابعاد اکولوژیکی (11 شاخص)، اقتصادی (11 شاخص) و اجتماعی (7 شاخص) پس از مرور منابع مورد استفاده قرار گرفت. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه شالیکاران شهرستان رشت (84772N=)، بودند که حجم نمونه با بهره گرفتن از جدول کرجی مورگان تعیین گردید (400n=)، که این تعداد با روش نمونه گیری خوشه­ای، انتخاب شدند و در نهایت 370 پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ابزار تحقیق شامل پرسشنامه محقق ساخته بود. روایی محتوایی آن توسط نظرات اصلاحی متخصصین تامین شدو پایایی ابزار پژوهش بر اساس آلفای کرونباخ 78/0 محاسبه گردید. تجزیه و تحلیل داده ­ها با بهره گرفتن از نرم­افزارهای SPSS19 و Excel2013 برای تكنیک تاپسیس در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفت. رتبه ­بندی پایداری کل و به تفکیک سه بُعد اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی با روش تاپسیس محاسبه گردید. نتایج رتبه ­بندی نشان داد که به ترتیب بخش­های خشکبیجار، خمام، رشت، لشت نشا، کوچصفهان دارای سطح پایداری بهتری بودند و در نهایت بخش سنگر نیز در رتبه آخر قرار گرفت. در بُعد اکولوژیکی بخش خمام در رتبه نخست قرار گرفت و رتبه آخر را بخش سنگر به خود اختصاص داد. در بعد اقتصادی بخش خشکبیجار در رتبه نخست و رتبه آخر را بخش سنگر به خود اختصاص داد و در بُعد اجتماعی بخش خشکبیجار در رتبه نخست و رتبه آخر را بخش سنگر به خود اختصاص داد.

واژه­های کلیدی: کشاورزی پایدار، توسعه پایدار، شاخص، ابعاد اکولوژیکی، ابعاد اقتصادی، ابعاد اجتماعی، تاپسیس

فصل اول

کلیات تحقیق

این مطلب را هم بخوانید :

-1- مقدمه

توسعه پایدار[1] و مستمر هر کشوری وابسته به پایداری نظام کشاورزی آن کشور بوده و به معنی ارائه راه حل­هایی در مقابل الگوهای فانی كالبدی، اجتماعی و اقتصادی توسعه می باشد كه بتواند از بروز مسایلی همچون نابودی منابع طبیعی، تخریب سامانه­های زیستی، آلودگی جهانی، تغییر اقلیم، افزایش بی رویه جمعیت، بی عدالتی و پایین آمدن كیفیت زندگی انسانها در حال و آینده جلوگیری كند. بنابراین توسعه پایدار تحولی است مواجه با تامین نیازهای امروزی بدون از بین بردن قابلیت­های نسل آینده در تامین نیازهایشان. در واقع یک تحول، زمانی پایدار است كه محافظ محیط و مولد فرصتها باشد (بدرقه و همكاران، 1389).

مفاهیم توسعه پایدار و کشاورزی پایدار[2] در دو دهه اخیر وارد فرهنگ توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دنیا شده، و به سرعت توجه اندیشمندان و برنامه­ریزان را به خود جلب نموده است. توسعه به معنای استنتاج و استخراج توانمندی­ها و امکانات بالقوه می­باشد، بدین مفهوم که وضعیتی پیشرفته تر و یا موثرتر حاصل گردد، و وضعیت موجود را ارتقاء و بهبود بخشد. واژه پایداری، استمرار و ثبات را در ذهن تداعی می­نماید (خورسندی، 1386). در سال­های گذشته افزایش نگرانی­های جهانی درباره عواقب و اثرات جانبی فعالیت­های سیستم کشاورزی متداول بر محیط و جامعه، منجر به پیشنهاد نظام کشاورزی خاصی تحت عنوان ” کشاورزی پایدار ” شده است. کشاورزی پایدار، نوعی نظام کشاورزی با ملاحظات زیست محیطی و با توجه به منافع اقشار ضعیف جامعه است که هدف آن بهبود کارآیی اقتصادی، کیفیت محیطی و مسئولیت­ پذیری اجتماعی می باشد (احمدی­نژاد، 1390).­

امروزه توجه به کشاورزی پایدار و چگونگی تحقق آن از مسائل روز کشاورزی می­باشد در این راستا هدف کلی این پژوهش سنجش سطوح پایداری نظام زراعی شالیکاران شهرستان رشت است. شهرستان رشت از جمله مناطقی است که دارای شرایط مناسب اقلیمی و جغرافیایی می­باشد و شالیکاری به عنوان منبع اصلی تامین درآمد و فرصت­های اشتغال، بستر مناسبی را برای توسعه پایدار کشاورزی فراهم خواهد کرد و همچنین باید تهدیدهای پیش­روی توسعه پایدار کشاورزی را مشخص کرد تا نسبت به تدوین برنامه ­های واقع بینانه برای بهبود پایداری در بخش کشاورزی اقدامات لازم صورت گیرد.

بررسی منابع و تحقیقات نشان می­دهد، به منظور سنجش پایداری می­بایست به یک اصل مهم و اساسی توجه کرد و آن این است که باید شاخص­های مناسب و پوشش دهنده ابعاد مختلف پایداری کشاورزی را شناسایی نمود، شاخص­هایی که روایی و پایایی لازم را در این زمینه داشته باشند (تقدیس و بسحاق، 1391). هم اکنون برای سنجش و ارزیابی میزان پایداری در ابعاد مختلف، روش­ها و مدل­های گوناگونی وجود دارد و در این