امروزه تحقیقات روانشناختی نشان داده است که تفاوت­های افراد در یادگیری به عوامل دیگری نظیر ویژگی­های شخصیتی، دشواری تکلیف­ها و تفاوت سبک­ها نیز بستگی دارد و سبک یادگیری عاملی به غیر از هوش یا صفت شخصیتی است اما از تعامل آن ها در امر یادگیری شکل ‌می‌گیرد. در واقع سبک­های­یادگیری روش ثابت یادگیرنده برای ‌پاسخ‌گویی‌ و به­ کارگیری محرک های موجود در موقعیت یادگیری است(امینی، ۱۳۹۱).

 

۲-۱-۵٫ تعریف سبک یادگیری

 

با وجود اینکه از نظر اصطلاح شناسی بین نظریه­پردازان تفاوت­هایی وجود دارد. اما همه توافق دارند افراد برای رمزگردانی، ذخیره، پردازش و دستکاری اطلاعات روش­های متفاوتی دارند که اساسا” از هوش مستقل­اند(اتکینسون^[۴]،۱۹۹۸).

 

به بیان دیگر نظریه پردازان این حوزه معتقدند که افراد به جهان به طور یکسان نمی نگرند و ممکن است هر فرد در مقایسه با دیگری، علایق و تمایلات متفاوتی در نحوه یادگیری داشته باشد (امامی پور و شمس اسفند آباد، ۱۳۹۰).

 

با این همه در بیشتر تعاریف از اصطلاح سبک یادگیری به عنوان روش ترجیحی یا معمول فرد برای یادگیری نام برده شده است. سبک یادگیری یک رفتار عادتی و متمایز برای کسب دانش، مهارت‌ها یا بازخوردهاست که از طریق مطالعه یا تجربه کسب می­ شود و یا شیوهای است که فراگیران در یادگیری مطالب درسی خود به سایر شیوه ­ها ترجیح می­ دهند(اسمیت ودالتون^[۵]،۲۰۰۵).

 

سبک یادگیری را ‌می‌توان به عنوان”رویکرد شخصی یادگیرندگان به یادگیری، حل­مسئله، و پردازش اطلاعات” تعریف کرد(سیف، ۱۳۹۱).

 

در جایی دیگر سبک ­یادگیری را به ترجیح دادن یا علاقه نشان دادن فرد با ادراک و پردازش اطلاعات در قالب روش خاص با ترکیبی از روش‌ها اطلاق می­ شود(خزایی،۱۳۸۵).

 

۲-۱-۶٫ نظریه­ های یادگیری

 

کیفه^[۶](۱۹۷۹) با بررسی روی مطالعات انجام شده بر روی سبک­های شناختی و یادگیری چهل سبک مختلف را تهیه کرد و آن ها را در پنج گروه سبک­های فیزیولوژیابی، توجیه، دریافتی، انتظاری و مشوق، تشکیل مفهوم و نگهداری به صورت زیر طبقه ­بندی کرد:

 

1. سبک­های فیزیولوژیابی:

این سبک ها عبارتند از : زنانگی، مردانگی، نیاز به تحرک، ترجیح صدا، ترجیح نور، ترجیح دما، ساعت، روز یا ریتم شبانه روزی.

 

1. سبک­های توجیه:

که عبارتند از سطح مفهومی (تأملی-تکانشی) سطح کنجکاوی ، سطح اضطراب و تحمل ناکافی.

 

1. سبک­های دریافتی:

که عبارتند از ترجیح ابعاد حسی( دیداری، شنیداری و جنبشی) وابسته- ناوابسته به زمینه ، کنترل انعطاف پذیری در مقابل کنترل انعطاف ناپذیری، تحمل ناهمخوانی و عدم توافق، خود کارآمدی، دشواری فرد در انجام تکلیف تکراری و مفهومی در مقابل ادراکی.

 

1. 1. سبک­های انتظاری و مشوق:­

 

1. 1. که عبارتند از منبع کنترل، انگیزش پیشرفت، خودشکوفایی، تقلید، خطر پذیری در مقابل احتیاط یا محافظه کاری.

 

1. سبک­های تشکیل مفهوم و نگهداری:

که عبارتند از : سرعت مفهومی( سرعت و دقت پردازش) سبک­های ادراکی، گستره مفهوم­سازی، پیچیدگی شناختی در مقابل سادگی و همسان­بینی در مقابل تعمق( تعمق به توجه بر تضادها و همسان­بینی به توجه بر مشابهت­ها) اشاره دارد.

 

۲-۱-۷٫ مدل­های سبک­های یادگیری

 

در ادبیات تخصصی مربوط به سبک­های یادگیری، طبقه ­بندی­های متفاوتی صورت گرفته است و ‌در مورد هر یک از این طبقه ­بندی­ها موافقت­ها و مخالفت­هایی وجود دارد. در واقع تنوع در این مقوله به گستره و دامنۀ توجه، زمینۀ تخصصی مورد بررسی و دیدگاه نظریه­پرداز بستگی دارد. با این حال، می توان آن ها را به سه دستۀ شناختی، عاطفی، فیزیولوژیکی تقسیم کرد.

 

۲-۱-۷-۱٫ سبک های یادگیری شناختی – عاطفی و فیزیولوژیک:

 

جیمز و بلانک(۱۹۹۳) سه بعد از سبک­های یادگیری را مورد شناسایی قرار دادند:

 

بعد اول به سبک فرایند پردازش اطلاعات فرد مربوط می­ شود (شناختی) که به صورت روش خاص ادراک­تفکر، حل مسئله و حافظۀ فردی تعریف شده است، که موجب ترجیح دادن نحوۀ ادراک، سازماندهی و نگهداری اطلاعات می­گردد.

 

بعد دوم به سبک عاطفی مربوط می­ شود که به صورت دخالت دادن خصایص شخصی نظیر توجه، هیجان و ارزش­ها و آنچه فرد نسبت به آن ها برانگیخته می­ شود.

 

بعد سوم سبک یادگیری فیزیولوژیکی قلمداد می­ شود. این بعد مبتنی بر پاسخ های فیزیولوژیک فرد در مقابل محرک­های محیط فیزیکی، تفاوت­های جنسیتی، وضعیت تغذیه و سلامتی فرد تلقی می­ شود. مانند ترجیح دادن، مطالعه در شب و روز یا ترجیح مطالعه در محیط­های گرم یا سرد. برخی از فراگیران گوش دادن به یک سخنرانی یا توضیحات معلم، خواندن متن یا انجام دادن تکالیف عملی ترجیح می­ دهند، در حالی که برخی دیگر خواندن مطالب و یادگیری از روی شکل­ها و نمودارها را می­پسندند، و بعضی دیگر از انجام کارهای عملی و دستکاری آلات و ابزارها بهتر می­آموزند. تلفیق این سه بعد با یکدیگر دیدگاه کلی و جامع یادگیرنده را نشان می­دهد و او را به عنوان یک واحد بدنی، ذهنی، هیجانی مورد توجه قرار می­دهد(خزائی،۱۳۸۵).

 

۲-۱-۷-۲٫ سبک­های یادگیری بر مبنای سلسله مراتب آگاهی از سبک :

 

راینر (۱۹۹۸)سه مرحله را در این فرایند توصیف می‌کند. در ابتدا شخص از سبک یادگیری خود­آگاه نیست، یعنی سبک یادگیری از آگاهی او پنهان مانده است. فرد به تدریج از سبک یادگیری و کاربردهای آن ‌در مورد یادگیری رفتار خود و دیگران آگاهی حاصل می­ کند و بالاخره کاربرد این آگاهی در موقعیت های متعدد زندگی را کشف می­ کند. این فرایند به افزایش خود شکوفایی منجر می­ شود. تحول آگاهی می ­تواند به فرد کمک کند تا قوت­ها و ضعف­ها و نیروهایش را بشناسد و به زمینه ­های ضعف خود پی­ببرد و به طور مشارکت جویانه ای با دیگران به شیوۀ اثر بخش تر به فعالیت بپردازد.

 

• • • 1. پردازشگران عمیق در مقابل پردازشگران سطحی:

مارتون(۱۹۷۶) با بهره گرفتن از نظریه سطوح پردازش کرایک و لوکهارت پردازشگران عمیق را از پردازشگران سطحی متمایز ساخت. پردازشگران عمیق به هنگام مطالعه یک متن دربارۀ هدف نویسنده به تأمل می­پردازند و محتوای تکلیف خواندنی را با دانش قبلی در ارتباط قرار می­ دهند. در حالی که پردازشگران سطحی در مواجه با یک تکلیف خواندنی از تفکر، حداقل استفاده را بعمل می ­آورند.

 

یادگیرندگان دارای رویکرد عمقی بر کسب معنی و درک مطلب تأکید ‌می‌کنند. در مقابل، یادگیرندگان دارای رویکرد سطحی حفظ و یادآوری مطالب را مورد تأکید قرار می­ دهند. هم رویکرد عمقی مطالعه و یادگیری می ­تواند به موفقیت یادگیرندگان بینجامد هم رویکرد سطحی. در صورتی که روش سنجش معلم بر درک و فهم موضوع های درسی از سوی یادگیرندگان تأکید کند، رویکرد عمقی یادگیر و مطالعه به پیشرفت یادگیرندگان می‌ انجامد. اما اگر روش سنجش معلم در برگیرندۀ اطلاعات پراکندۀ درس و باز تولد مطالب آموزش داده شده باشد، آن­گاه رویکرد سطح یادگیری و مطالعه موفقیت­آمیزتر است(سیف، ۱۳۹۱).