استان خوزستان از دیرباز در بخش كشاورزی دارای استعدادهای فراوان بوده است. داشتن خاك حاصلخیز، وجود رودخانههای دائمی و فصلی فراوان، این امكانات جغرافیایی هملگی باعث شده تا استان خوزستان یكی از قطبهای كشاورزی ایران محسوب شود نفت سفید یکی از معمولترین فرآوردههای نفتی است که در بخشهایی از استان خوزستان برای مبارزه با علفهای هرز سبزیجات به طور گسترده از آن استفاده میشود (خداویسی، 1391). که دلیل آن ارزان و قابل دسترس بودن نفت سفید میباشد. که این اقدام موجب آلودگی محصول و نیز نابودی خاک مزارع میشود. کشاورزان بوسیله سمپاشهای موتوری و تراکتوری در حجم بالا مزارع را با نفت سفید سمپاشی میکنند. مصرف نفت سفید بر محصولات سبزی که برای سمپاشی مزارع مصرف میشود، علفهای هرز را نابود کرده اما به محصولاتی مانند جعفری و هویج آسیبی وارد نمیکند و این امر موجب شده تا کشاورزان به دلیل هزینه بالای سموم کشاورزی، نفت سفید را جایگزین سموم کنند. استفاده از نفت سفید برای از بین بردن علفهای هرز مزارع سبزی به تهدیدی جدی برای سلامت مردم و مصرف کنندگان این گونه سبزیجات تبدیل شده است. بخشی از محصول هویج و جعفری عرضه شده به بازار به دلیل آلودگی به نفت غیرقابل مصرف بوده و در صورت مصرف موجب مسمومیت فرد میشود. این نوع محصولات که با قیمتی کمتر و بعضا مستقیما از سوی کشاورز و به صورت کیسهای مانند عرضه محصول (هویج) در حاشیه جادهها و توسط وانتبارها در سطح شهر عرضه میشود، به قدری با نفت سمپاشی شدهاند که بوی تند نفت سفید از آن به راحتی قابل استشمام میباشد (ذکوی، 1393) و (خداویسی، 1391) در زمینه اثر نفت سفید بر سبزی های جعفری، گشنیز و هویج در خوزستان مطالعاتی انجام دادهاند
نفت چراغ (نفت سفید) است و مخلوط پیچیدهای از پارافین (آلکانها)، سیکلوپارافین (سیکلوآلکانها، نفتنها)، آروماتیک و الفینها (آلکنها) با تقریباً 9 Cبه 16C است (ایروین و همکاران[2]، 1997؛ آکپووتا و همکاران[3]، 2011). همچنین فلزات سنگین موجود در نفت سفید با تجمع در اندام گیاه در غلظتهایی بیش از حد استاندارد، ضمن فراهم آوردن موجبات كاهش رشد و عملكرد محصولات كشاورزی، آلوده شدن زنجیره غذایی و به خطر افتادن سلامت جوامع انسانی را به همراه دارد (ذکوی، 1393).
گیاهان سبز اولین حلقه از زنجیره اکوسیستم میباشند و هر گونه تأثیر زیان باری بر دنیای گیاهی حیات و سلامت سایر حلقههای این زنجیره را به خطر میاندازد، از سوی دیگر با توسعه صنایع و فناوری آلودگیهای زیست محیطی رو به افزایش است ( سانینگام و همکاران[4]، 1996). نفت سفید بر روی بقا و بهرهوری گیاهان زراعی اثر بازدارندگی دارد (گیلیازو و گایسین[5]، 2003). بعد از اینکه هیدروکربنهای نفتی به سطح خاک میرسد میزان تجزیه آن خیلی کندتر میگردد. هیدروکربنهای نفتی انباشته شده در لایههای بالایی خاک به طور معنی داری باعث تغییر شکل ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی و میکروبیولوژیکی خاک و همچنین کاهش جوانهزنی و رشد گیاهان شده، در نتیجه باعث ایجاد سمیت برای گیاهان میشود (سالانیترو[6]، 2001).
نفت وقتی که در تماس با بافت های گیاهی قرار میگیرند بطور مستقیم اثراتی سمی بر روی گیاهان بجا میگذارند. با این حال، پاسخ گیاهان به هیدروکربنهای نفتی متفاوت است. برخی از گیاهان در مقابل این آلودگی، مقاوم هستند، در مقابل بعضی از گیاهان مقاوم میتوانند باعث پاکسازی آلودگی خاک گردند. به دلیل تفاوت در روشهای آزمایشگاهی و مزرعهای، تنوع در گونههای گیاهی، نوع خاک، رژیمهای رطوبتی، تنوع در غلظت هیدروکربنهای نفتی و مدت زمان آلودگی، نتایج آزمایشگاهی قابل دسترس، در مورد تحمل گیاه به آلودگی خاک توسط نفت سفید اندک است. علاوه بر این، اغلب نتایج ضعیف بنیان بوده و با هم همخوانی ندارند (برئوس و لاریونوا[7]، 2006 ؛ نئومن و رینولدس[8]، 2004).
فرضیهها:
1ـ خاکهای آلوده به نفت سفید باعث افزایش جذب عناصر سنگین در سبزیجات میگردد.
2- خاکهای آلوده به نفت سفید باعث کاهش کیفیت و کمیت سبزیجات میگردد.
اهداف اصلی:
1ـ تعیین میزان عناصر سنگین در سبزیجات کشت شده در خاکهای آلوده به هیدروکربنهای نفتی در برخی مزارع استان خوزستان
2ـ بررسی کمیت و کیفیت سبزیجات کشت شده در خاکهای آلوده به نفت سفید
اهداف فرعی:
1ـ ارزیابی توان رشد سبزیجات، گسترش ریزوسفری، وزن خشک کل اندامهای گیاهی، ریشه و اندامهای هوایی و همچنین میزان عناصر موجود در گیاهان مورد
مطالعه قرار میگیرد.
نوآوری: تا کنون مطالعهای مزرعهای در ارتباط با کمیت و کیفیت سبزیجات کاشته شده در مزارع آلوده به نفت سفید انجام نشده است.
فصل دوم: مروری بر پژوهشهای انجام شده
این مطلب را هم بخوانید :