4-1-2- تعداد بلال در متر مربع 42
4-1-3- تعداد دانه در بلال (تعداد ردیف در بلال× تعداد دانه در ردیف) 43
4-1-4- وزن هزار دانه 44
4-1-5- عملکرد علوفهی تر و خشک 45
4-1-6- عملکرد بیولوژیک 50
4-1-7- طول دوره رشد 51
4-1-8- طول بلال 51
4-1-9- قطر بلال 52
4-1-10- ارتفاع بوته 53
4-1-11- قطر ساقه 55
4-1-12- شاخص برداشت بلالتر 56
4-1-13- میزان پروتئین دانه 57
4-3) خلاصهی نتایج و نتیجه گیری 60
4-4) پیشنهادات 61
4-5) منابع مورد استفاده 62
چکیده:
به منظور بررسی اثر سطوح مختلف نیتروژن و رقمهای هیبرید زودرس و میانرس بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد پروتئین ذرت شیرین، آزمایشی در سال 1390 در منطقه دمچنار یاسوج اجرا گردید. آزمایش به صورت کرتهای خرد شده، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. عامل اصلی آزمایش شامل چهار سطح کود نیتروژن (صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع اوره) و عامل فرعی شامل دو رقم هیبرید (رقم زود رس 540 و میان رس 666) بودند. نتایج نشان داد که برهمکنش نیتروژن و رقمهای هیبرید بر عملکرد بلالتر اثر معنیدار دارد. تیمار نیتروژن 150 کیلوگرم در هکتار و رقم هیبرید میان رس بر عملکرد بلال تر معادل 1892 گرم در متر مربع تفاوت معنیداری را با سایر تیمارها نشان میداد. تیمار 100 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه کنسروی معادل 27/521 گرم در متر مربع داشته است و هیبرید میانرس با عملکرد دانه کنسروی معادل 57/498 گرم در متر مربع عملکرد بیشتری را نسبت به رقم زودرس از خود نشان داد. اثر نیتروژن بر وزن هزار دانه معنیدار گردید. بیشترین وزن هزار دانه معادل 99/141 گرم در سطح 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد. نتایج نشان داد كه اثر نیتروژن و هیبرید هر کدام به تنهایی بر عملكرد علوفهی تر و عملكرد بیولوژیک معنیدار گردید. بیشترین عملكرد علوفهی تر در سطح 150 كیلوگرم نیتروژن معادل 8/2436 گرم در متر مربع و کمترین عملكرد علوفهی تر معادل 4/14700 گرم در متر مربع در تیمار صفر کودی به دست آمد. هیبرید میانرس نیز بیشترین عملکرد علوفهی تر را معادل 2225 گرم در متر مربع از خود نشان داد. بیشترین عملكرد بیولوژیک در سطح 150 كیلوگرم نیتروژن معادل 1/4087 گرم در متر مربع به دست آمد. هیبرید میانرس بیشترین عملکرد بیولوژیک معادل 3616 گرم بر متر مربع را نشان داد. نیتروژن و هیبرید هر کدام بر میزان پروتئین دانه اثر معنیدار داشتند. بیشترین میزان پروتئین دانه در تیمار 150 کیلوگرم نیتروژن معادل 18/12 درصد به دست آمد و هیبرید میانرس بیشترین میزان پروتئین دانه معادل 32/10 درصد را نشان داد. در کل به نظر میرسد که استفاده از هیبرید میانرس و به کاربردن 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار منجر به حصول حداکثر عملکرد میشود.
كلمات كلیدی: عملکرد، ذرت شیرین، ذرت زودرس و میانرس، نیتروژن
- مقدمه
در میان ارقام گوناگون ذرت، ذرت شیرین به صورت مستقیم و غیر مستقیم نقش مهمی در تغذیه انسان، تعلیف دام، تغذیه طیور و صنعت دارد. در سالهای اخیر، تلاشهای بسیاری برای افزایش سطح زیر کشت صورت گرفته است و تحقیقات در زمینه های مختلف و مرتبط با زراعت آن ادامه دارد. این محصول از یک سو زودرستر از ذرت معمولی است و از سوی دیگر قبل از رسیدن فیزیولوژیکی دانه برداشت میشود، که می تواند به عنوان یک گیاه جایگزین برای کشت دوم مورد توجه قرار گیرد. ذرت شیرین منبع سرشاری از قند، فیبر، مواد معدنی و انواع ویتامینها است که می تواند نقش مهمی را در تغذیه انسان به ویژه در تغذیهی کودکان ایفا کند. به طور کلی از ذرت شیرین به صورت کنسروی، بلالی، آبپز، آردی و نیز به صورت تازه در سوپ و سالاد استفاده میشود. برداشت ذرت شیرین زمانی صورت میگیرد که علوفهی آن کاملاً سبز است، از طرف دیگر در همین زمان کمبود علوفه در بعضی مناطق وجود دارد، پس ذرت شیرین در این مناطق علاوه بر تغذیهی انسان، می تواند برای علوفهی دام نیز مورد استفاده قرار گیرد. ذرت شیرین به عنوان یک گیاه زراعی هنوز در ایران معمول نبوده است و بیشتر از آن به عنوان یک محصول تجملی نام میبرند. به همین دلیل پژوهشهای انجام شده بر روی این گیاه بسیار کم و پراکنده میباشد.
تولید جهانی ذرت در سال 2009 حدود 791 میلیون تن در سال بود كه تقریبا 39 درصد آن در ایالات متحده‌ی آمریکا کشت گردید. این كشور نه تنها بزرگترین تولید كننده‌ی ذرت است، بلكه از نظر صادرات مقام اول را دارا میباشد. سایر کشورهای تولید کننده‌ی عمدهی ذرت؛ چین، برزیل، مكزیك، هند، آفریقای جنوبی، آرژانتین، اوكراین و كانادا هستند. سطح زیر کشت ذرت در سال 1383، در ایران برابر 286 هزار هکتار و میزان تولید کل برابر 1 میلیون و 940 هزار تن ذرت دانهای و همچنین سطح زیر کشت ذرت در سال 1382، 267 هزار هکتار و در سال 1381، 218 هزار هکتار و میزان تولید آن در سال 1381 برابر یک میلیون و 450 هزار تن بوده است. استانهای فارس ، خوزستان و کرمانشاه از نظر سطح زیر کشت و تولید در مقامهای اول تا سوم قرار دارند.
با مصرف بیش از حد كود شیمیایی نیتروژنه، احتمال آلودگی آبهای سطحی و تحت‌الارضی توسط نیترات وجود دارد. مقدار نیتروژن اضافه بر مصرف گیاه، ابتدا در افق بالای خاك تجمع مییابد و سپس طی آبیاری و بارندگی‌های زمستانه به تدریج تحت شستشو قرار میگیرد و در نهایت موجب آلودگی منابع آبهای زیرزمینی خواهد شد. از دیدگاه اقتصادی با افزودن کود شیمیایی تا رسیدن به حداکثر عملکرد، به ندرت به صرفه خواهد بود؛ زیرا کاربرد کود معمولا دارای هزینه است و با نزدیک شدن به حداکثر رشد، عکسالعمل گیاه به کود نیز کم میشود. هنگامی میتوان مقدار زیادی کود مصرف کرد که ارزش اضافی، اقتصادی گیاه و عملکرد بالا
این مطلب را هم بخوانید :
باشد و یا کود ارزان قیمت در دسترس باشد. روش مناسب مصرف کود باعث افزایش جذب، کاهش تلفات و کاهش خطرات آلودگی زیست محیطی میشود. بنابراین با توجه به این نکات دریافت میشود که انتخاب میزان و نوع مناسب کود نیتروژن و روش مناسب مصرف، می‌تواند باعث کاهش هزینه اضافی و افزایش کیفیت دانه و علوفه گیاه گردد.
استفاده از ارقام زودرس و میانرس در محصولات کشاورزی، همواره یکی از مهمترین عوامل در تاریخ کاشت محصول خواهد بود. با توجه به محدود بودن زمان در تولید محصول بهاره، استفاده از ارقام زودرس قابل توصیه میباشد؛ بنابراین استفاده از ارقام زودرس در محصول ذرت شیرین نیز با توجه به شرایط آب و هوایی یاسوج و فاصله زمانی محدود تا کشت گیاه جدید، ضروری به نظر میرسد و با رسیدن به حداکثر عملکرد محصول نسبت به سایر ارقام ذرت شیرین، قابل بررسی است.
كاشت دو یا چند محصول در سال، موجب استفاده مؤثر از منابع طبیعی موجود در بخش كشاورزی و افزایش بازدهی اقتصادی آنها میشود و در بسیاری از مناطق كشور مورد توجه قرار گرفته است و انتخاب ژنوتیپ‌های مناسب ذرت شیرین از لحاظ صفات زراعی و اقتصادی جهت كاشت به عنوان محصول دوم بسیار حائز اهمیت است. در این زمینه، انتخاب گیاه مناسب و با دوره رشد كوتاه به عنوان محصول دوم پس از برداشت گندم و جو اهمیت دارد. از دیدگاه اقتصادی، ذرت شیرین یکی از گیاهانی است که میتوان به طور موفقیت‌آمیزی از آن به عنوان کشت دوم، بعد از برداشت غلات دانه ریز مانند گندم و جو استفاده نمود. شهرستان یاسوج از جمله مناطقی است که دارای پتانسیل کشت این گیاه میباشد. در این منطقه کشاورزان به دلیل آگاهی کم و همچنین بر حسب سنت و عادت مبادرت به کاشت یک محصول در سال می‌کنند و معمولا پس از برداشت گندم و جو مزرعه را برای مدتی به صورت نکاشت باقی می‌گذارند که این عمل باعث کاهش بازدهی اقتصادی در بخش کشاورزی میشود. با توجه به اینکه در ارتباط با ارقام زودرس و میانرس و تاریخ مناسب کاشت ذرت شیرین در این منطقه گزارشی تا به حال منتشر نشده است، لذا این تحقیق جهت مطالعه تأثیر کود نیتروژن و زودرسی و میانرسی بر رشد و عملکرد ذرت شیرین بهاره به عنوان كشت دوم در منطقه یاسوج اجرا می‌گردد.
1-1- فرضیه های تحقیق:
