اتوماسیون اداری برای جریان اطلاعات در داخل سازمان مناسب تر است تا بین سازمان و محیط ، زیرا خیلی از کاربرد های اتوماسیون اداری به فرستنده و دریافت کننده برای استفاده از وسایل سازگار و یا پروتکل های ارتباطات نیاز دارد . البته باید مد نظر داشت که انوماسیون اداری تمام ارتباطات را فراهم نمی سازد . مدیران هنوز از تلفن ، جلسات حضوری و خواندن گزارشهای اداری استفاده می کنند اتوماسیون اداری راهی برای تکمیل و ایجاد ارتباطات خاص است ، ولی هنوز مدیران به استفاده از گزارشهای غیر رسمی ادامه می دهند .
اتوماسیون اداری عمدتاً یک سیستم رسمی با رویه تعریف شده است که بایستی در ارتباطات با دیگر سیستم های رسمی مانند سیستم پشتیبانی تصمیم گیری مورد استفاده قرار گیرد . کاربرد اتوماسیون اداری بسیار ساده است . بنابراین ، احتمال استفاده مدیر از آن بیشتر است . یک مدیر بایستی هم رایانه و هم دانش MISرا به منظور استفاده از بعضی از ابزار های پیچیده سیستم پشتیبانی تصمیم گیری دارا باشد . ولی استفاده از اتوماسیون اداری احتیاج به چنین ابزار پیچیده توسط مدیر را ندارد به همین دلیل اتوماسیون اداری از جذابیت خاصی بر خوردار است .
از لحاظ حل مسئله و فضای حل مسئله نیز می توان کاربرد های انواع سیستم های اطلاعاتی را با هم مورد مقایسه قرار داد ، شکل شماره ۲ نشان دهنده این تفاوت است . کاربرد های اتوماسیون اداری با شخص مدیران انطباق یافته و بهترین شکل برای مسائل کمتر ساختار یافته که ارتباطات غیر رسمی فراوان است وفق می یابد . با وجود آنکه سیستم اتوماسیون اداری اطلاعات حل مسئله را در اختیار قرار می دهد . تصمیم در مورد نحوه به کار گیری آن به مدیران محول می شود .
سیستم های اطلاعاتی مدیریت (MIS )
داده های سیستم های تی – پی – اس را برای نظارت بر عملکرد سازمان در اختیار مدیران قرار می دهند . سیستم اطلاعات مدیریت سیستمی است برای تبدیل داده به اطلاعات از منابع داخلی و خارجی و بر قراری ارتباط بین اطلاعات در یک شکل مناسب برای مدیران در همه سطوح و در همه وظایف برای قادر ساختن آنها به اخذ تصمیمات به موقع و اثر بخش برای برنامه ریزی ، هدایت و کنترل فعالیتهایی که انها مسئول آنها هستند .
سیستم اطلاعات مدیریت ترکیبی است از تصمیم گیری و اجرای عملیات پردازش داده های حاصل از تبادلات ، سیستم های اطلاعاتی پشتیبانی از فرآیند تصمیم گیری را بر عهده دارند و یکی از منابع با ارزش سازمان محسوب می شوند .
سیستم اطلاعات مدیریت به طور ساده سیستمی است متشکل از مجموعه افراد ، دستور العملها ، داده ها ، سخت افزار و نرم افزار که به جمع آوری ، ثبت پردازش و ارتباط داده ها برای پردازشهای تراکنشی در سطح عملیات و ارائه اطلاعات در پشتیبانی از تصمیم گیریهایی مدیریتی می پردازد . این تعریف به چند مورد اشاره داد .
۱- سیستم اطلاعات می تواند دستی یا رایانه ای باشد .
۲- هدف از سیستم های اطلاعات پشتیبانی از عملیات تصمیمات است .
۳- محور اساسی سیستم های اطلاعاتی افراد ، مدیریت ، اطلاعات و سیسستمهای سازمان است . ( صرافی زده ،ص ۴۵ : ۱۳۸۳)
سیستم اطلاعات مدیریت (MIS )
تقسیم بندی سیستم های اطلاعات مدیریت بر اساس ساختار :
سیستم های اطلاعات بخشی :
سازمانها از سیستم های اطلاعات مختلفی در سطح واحد های عملکردی خود استفاده می کنند . برنامه های کاربردی غالباً به منظور انجام تعاملات خاصی طراحی می گردد . مثلاً سیستم پردازش حقوق و دستمزد و یا سیستم حسابهای پرداختی . مجموعه این سیستم ها عملکرد های یک واحد خاص را پشتیبانی می کنند مانند سیستم اطلاعات حسابداری .
سیستم های اطلاعات سازمانی
مجموعه سیستم های اطلاعات که جهت بخشهای مختلف طراحی گردیده است را می توان به صورت یکپارچه جهت پشتیبانی از سازمان مورد استفاده اطلاعات سیستم های کاربردی را جهت برنامه ریزی ها و طراحی های سازمانی میسر می کند .
سیستم های میان سازمانی
استفاده از این سیستم ها به منظور تبادل اطلاعات و انجام تعاملات میان چندین سازمان انجام می گیرد و چندین سازمان را به یکدیگر مرتبط می نمایند . این سیستم ها می تواند جهت موسساتی که با یکدیگر اشتراک منابع دارند ، طراحی شوند ، معمولاً از شبکه های اکسترانت جهت این ارتباط استفاده می شود ( صرفی زاده ، ۵۰: ۸۳ )
سیستم پشتیبانی تصمیم ( DSS )
سیستم های اطلاعات مدیریت اشکالاتی دارد که سیستم های پشتیبانی تصمیم برای رفع آنها بوجود آمده است . سیستم اطلاعات مدیریت به منظور تدارک پشتیبانی شخصی برای هر مدیر نمی باشد . این ضعف سیستم اطلاعات مدیریت ، اقداماتی را باعث شد که منتهی به مفهوم سیستم پشتیبانی تصمیم گشت . سیستم پشتیبانی تصمیم به عنوان یک سیستم متکی بر رایانه به منظور استفاده توسط یک مدیر خاص یا گروهی از مدیران در هر سطح سازمانی بری اتخاذ تصمیم در فرآیند حل مساله نیمه ساختاری ، تعریف می شود . سیستم پشتیبانی خروجی به شکل گزارشات ادواری یا خاص ، یا نتایج مشابه سازیهای ریاضی را ایجاد می کند استیون . ال . آلر پس از مطاله پنجاه و شش موسسه ، شش نوع سیستم پشتیبانی تصمیم را شناسائی نمود . ساده ترین سیستم پشتیبانی تصمیم از طریق ایجاد توانایی بازیابی عناصر داده از پایگاه اطلاعات به مدیر کمک می کند .پیچیده ترین سیستم پشتیبانی تصمیم عملاً تصمیماتی را برای مدیر اتخاذ می نماید .
سیستم تصمیم در مقابل سیستم اطلاعات مدیریت
- فرد را حمایت می کند ۲- حمایت مستقیم ایجاد می کند ۳- تمام مراحل حل مساله را حمایت می نماید . ۴- مسائل نیمه ساختاری را حمایت می کند ۵- بر پشتیبانی تصمیم تاکید دارد .
مفهوم سیستم پشتیبانی تصمیم ، شکستهای اولیه سیستم اطلاعات مدیریت را تجربه نکرد . به احتمال قوی دلیل اصلی آن ، دامنه محدود تر سیستم پشتیبانی تصمیم است بر خورد ملایم تر سیستم پشتیبانی تصمیم ، شانس موفقیت خود را حداکثر می کند ( مک لوید ، ص ۴۴۴ – ۴۲۲ )
سیستم های پشتیبانی گیری ( DSS )
سیستم پشتیبانی تصمیم ابزار بهره وری در دست کارکنان فکری است تا آنها را در امر تصمیم گیری یاری رساند . پردازش معاملات به موضوعات عملیاتی روشن مربوط می باشد و لذا سیستم پشتیبانی تصمیم شامل کلیه اجزاء سیستم اطلاعاتی مدیریت بجز پردازش معاملات است . ( طالقانی ، ۸۲)
سیستم پشتیبانی تصمیم گیری ، سیستمی است که به منظور پشتیبانی از تصمیم گیرندگان در سطوح مختلف سازمان با تاکید بر تصمیمات شبه ساختاری و غیر ساختاری طراحی و به کار گرفته می شود . این سیستم از طریق مدل سازی می تواند مسائل پیچیده را حل و راهکار را بر اساس منطق پیشنهاد کند . مثلاً ارائه بهترین ترکیب کالا یا قیمت در تولید و یا مشخص کردن نقاط توزیع در سیستم فروش سیستم پشتیبانی تصمیم گیری ، تصمیم نمی گیرد ( یعنی در مراحل تصمیم گیری ، مرحله انتخاب را انجام نمی دهد ) بلکه راه حل پیشنهاد می کند و این تصمیم گیرنده است که با توجه به نتایج تحلیل های انجام شده ، انتخاب راه حل می کند . اجزا این سیستم عبارتند از :پایگاه مدل – پایگاه داده – مدیریت پایگاه مدل – مدیریت پایگاه داده – برنامه رابط
ویژگیهای سیستم پشتیبانی تصمیم گیری عبارتند از:
نیاز به سخت فزار ، نرم افزار و نیروی انسانی ( طراح و کاربر ) دارد . نرم افزار شامل بخشهای مدل سازی و تجلیل داده هاست .
به منظور پشتیبانی از تصمیم گیری و تصمیمات شبه ساختاری و غیر ساختاری طراحی می شود . از مدیران و تصمیم گیرندگان کلیه سطوح سازمان پشتیبانی می کند . به منظور ارتقا ء اثر بخشی و کارایی فرآیند تصمیم گیری طراحی می شود . در فرآیند تصمیم گیری تا مرحله تحلیل را انجام می دهد ولی انتخاب به عهده کاربراست . از مدل سازی استفاده می کند . مدلها عمدتاً مدلهایی هستند که در پژوهش عملیاتی توسعه می یابند . تحلیها وابستگی زیادی به داده ها دارند .
بکار گیری سیستم پشتیبانی تصمیم گیری
بکار گیری سیستم پشتیبانی تصمیم گیری یک فرآیند تعاملی است که می تواند به وسیله پنج مرحله زیر خلاصه شود :
۱- بررسی و صورت بندی مساله به طوری که مساله بتواند بیشتر مطالعه شود .
۲- تعیین پارامتر ها و متغیر های مرتبط تا به کاربر درکی از موقعیت بدهد .
۳- صورت بندی مدل به وسیله پارامتر ها و متغیر های بهم مرتبط
۴- آزمایش مدل برای تعیین ثبات راه حلها از طریق تهیه داده ها برای متغیر ها و پردازش و محاسبه برای تعیین نتایج
۵- پالایش مساله ها ، مدل بندرت در ابتدا صحیح است و غالباً نیاز به برخی اصلاحات دارد . ( صرافی زده ، ص ۶۲: ۱۳۸۳).
سیستم های پشتیبانی گروهی (GSS)
این سیستم از گروه های کاری که به کار خاصی اشتغال دارند و هدف مشترکی دارند پشتیبانی می کند . این سیستم از ابزار های کار گروهی بهره می گیرد با پیشرفت فناوری ارتباطات سیستم های پشتیبانی تصمیمات گروهی قادرند تا از گروه های کاری به صورتهای مختلف جدا از زمان و مکان پشتیبانی کنند . استفاده از نرم افزار های گروهی امروزه در سازمانهای نوین بسیار رایج می باشد . سازمانها باطراحی اتاقهای تصمیم گیری و تجهیز آنها به ابزار های مختلف مانند .ویدئو پروژکتور، تابلوهای الکترونیکی ، تجهیزات ارتباط با اینترنت و رایانه های مجهز به نرم افزار های طراحی و تحقیق می توانند کارایی گروه های تصمیم گیرنده را افزایش دهند . این عمل به تسریع زمان تصمیم گیری و کاهش هزینه ها می انجامد ( طرفی زاده ، ص ۶۴ : ۱۳۸۳).
سیستم پردازش معاملات ( TPS )
پردازش معاملات بخش مهمی از سیستم اطلاعاتی مدیریت را تشکیل می دهد . اگر چه سیستم های پشتیبان تصمیم نیز جهت تصمیم گیریها در سراسر سازمان بکار گرفته می شود و در موفقیت سازمان نقش مهمی را ایفا می نماید ، ولی بخش نسبتاً کوچکی از منابع محاسباتی را در بر می گیرد و بر عکس آن پردازش معاملات بخش اعظمی از هزینه های معاملاتی سیستم اطلاعاتی مدیریت را بخود اختصاص می دهد . اکثر فعالیتهای روزمره سیستم اطلاعاتی مدیریت جامع ، از طریق سیستم پردازش معاملات اداره و اجرا می شوند و در صورت بروز مشکل این سیستم پاسخگو خواهد بود .
سیستم پردازشی تعاملات ( TPS )
سیستم های پردازشی تعاملات از اولین سیستمهایی هستند که با ورود رایانه ها به سازمانها شکل گرفتند . این سیستم ها جایگزین روش دستی می شوند و امور ساخت یافته ای مانند نگهداری سوابق، کنترل انبار ، محاسبه حقوق و دستمزد و غیره را انجام می دهند . تاکید این سیستم بر پردازش حجم عظیمی از داده هاست و از این طریق کاهش هزینه های عملیات در سازمان را به همراه دارند . امور عملیاتی سازمان که ماهیتی تکراری و مستمر دارند و به دلیل حجم بالا ، نیروی انسانی زیادی را به خود اختصاص می دهند ، را می توان از طریق بکار گیری سیستم های پردازشی تعاملی مکانیزه کرد و از تعداد نیروی انسانی کاست ( صرافی زاده ، ص ۵۳ : ۱۳۸۳ ) : مدل عمومی TPS ص ۵۴ )
هوش مصنوعی ، سیستم های خبره و تاثیر آن بر سیستم های پشتیبانی تصمیم
هوش مصنوعی فعالیت ایجاد توانایی در ماشین هایی چون رایانه جهت به نمایش کاربرد رایانه تا به امروز بود که تلاش می کند تا بعضی انواع منطق انسانی را تقلید کند . نطفه های هوش مصنوعی فقط دو سال پس از استقرار اولین رایانه برای استفاده در بازرگانی گذارده شد . تحقیق هوش مصنوعی ادامه یافت ما به هدفهای محدود تر کاربرد های رایانه ، چون سیستم اطلاعات مدیریت و سیستم پشتیبانی تصمیم منجر شد . ولیکن در طی زمان پژوهش مداوم ادامه یافت تا مرزهای استفاده از رایانه برای اموری که عمدتاً هوش انسان را طلب می کند . گسترش یابد . یک زیر مجموعه اصلی هوش مصنوعی ، سیستم های خبره هستند . سیستم خبره یک برنامه رایانه ای است که به صورت یک انسان خبره عمل نموده و استفاده گر را در نحوه حل یک مساله راهنمایی می کند . عمل استفاده از یک سیستم خبره را مشورت می نامند که استفاده کننده با سیستم خبره برای راهنمایی مشورت می کند . مفهوم سیستم های خبره براین فرض استوار است که دانش متخصصین در حافظه رایانه ضبط و در دسترس کسانی که به کاربرد آن دانش نیاز دارند قرار گیرد . یک سیستم پشتیبانی تصمیم شامل برنامه هایی است که منعکس کننده چگونگی اعتقاد یک مدیر در حل یک مساله می باشد . یک سیستم خبره ، از طرف دیگر فرصتی برای تصمیم گیریها پیش می آورد که از قابلیتهای مدیر افزونتر است . تمایز دیگر بین سیستم خبره و سیستم پشتیبانی تصمیم ، توانایی سیستم خبره در توصیف نحوه استدلال جهت نیل به راه حل خاص است . اغلب اوقات شرح نحوه دستیابی به یک راه حل ، از خود راه حل ارزشمند تر است .
داده هایی که بوسیله برنامه های سیستم پشتیبانی تصمیم استفاده می شود ، اصلاً صورت عددی بوده و برنامه ها ، تاکید بر استفاده از روش های ریاضی دارند ، لیکن داده هایی که به وسیله سیستم های خبره بکار می رود نمادی تر بوده و اغلب بصورت متن تشریح می باشد . برنامه هایی سیستم های خبره بر بکارگیری برنامه های منطقی تاکید دارند . یک مدل سیستم خبره مشتمل بر چهار بخش اصلی است :
۱- یک موتور توسعه که متخصص و تحلیل گر سیستم ها برای ایجاد سیستم خبره بکار می برند .
۲- یک پایگاه دانش که معلومات گرد آوری شده در مورد مساله خاص مورد حل را در خود جا می دهد.
۳- یک موتور استنتاج که توانایی تفسیر محتوای پایگاه دانش را فراهم می کند .
۴- یک رابطه استفاده گر که به استفاده کننده کمک نموده تا به سستم خبره به وسیله پایانه صفحه کلید رابطه بر قرار کند .دو زبان برنامه نویسی لیسپ ( LISP ) و پرولوگ ( PROLOG ) بر نمایش نمادین مبنای علمی بسیار مناسب است و برای برنامه نویسی سیستم های خبره ، مناسب می باشند .
مزیت اصلی یک سستم خبره ، توانایی آن در بهبود عملکرد شخص مدیر در یک قلمرو مساله خاص است رایانه می تواند دانش مورد نیاز برای حل مساله را با سرعت الکترونیک بکار برده این توانایی به مدیر به دو شیوه بهره می رساند : اول برای مدیر امکان پذیر می سازد تا به فعالیت حل مساله که سابقاً غیر ممکن بود ، مبادرت نماید . نفع دوم افزایش سرعت آن است که مدیر را از سایر فعالیتها آزاد می سازد . رایانه مانند شخص مدیر دارای ایام خوب و یا بد نمی باشد . هنگامی که استدلال کردن در داخل رایانه ، برنامه نویسی می شود ، مدیر می داند که همان فرآیند حل برای هر مساله ای دنبال خواهد شد . با این مشخصات ، سیستم های خبره ، دو محدودیت عمده دارند : اول اینکه آنها ، علم متناقض را نمی تواند کنترل نمایند دوم اینکه سیستم های خبره ، نمی توانند مهارتهای غیر استدلالی را به عنوان مشخصه شخص حل کننده بکار ببرند .
چنانچه مدیریت را یک اقدم نظام یافته جهت تحقق اهداف سازمان بدانیم ، نقش فناوری اطلاعات در طراحی نظام و دستیابی به اهداف به خوبی قابل تبیین است . اطلاعات در سازمانهای ما کمتر به عنوان یک دارایی سازمانی تلقی می شود و کمتر به نقش استرتژیک آن در تصمیم گیریها و تحقق اهداف توجه می شود . مدیرانی که به این نقش اشرف ندارند ، سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات را نوعی هدر دادن منابع و یا هزینه از دست رفته می دانند و حتی اگر بر ساس فشارهای مختلف محیطی و سازمانی مجبور به بکار گیری آن شوند ، در خلوت آن را نوعی بازی و هزینه از دست رفته می دانند . (صرافی زاده ، ص ۲۲۶)
سازمانهای نوین در محیط رقابتی پیچیده ای قرار دارند که ناشی از تغییرات محیطی ، سازمانی و فناوری است . این عوامل محیطی کاملاً رقابتی در کسب و کار بوجود آورده اند که مشتری در محور آن قرار دارد . تغییرات محیطی آن چنان سریع و غیر قابل پیش بینی است که کوچکترین غفلت مجبور به بکار گیری آن شوند ، در خلوت آن را نوعی بازی و هزینه از دست رفته می دانند . ( صرافی زاده ، ص ۲۲۶)
سازمانهای نوین در محیط رقابتی پیچیده ای قرار دارند که ناشی از تغییرات محیطی ، سازمانی و فناوری است . این عوامل محیطی کاملاً رقابتی در کسب و کار بوجود آورده اند که مشتری در محور آن قرار دارد . تغییرات محیطی آن چنان سریع و غیر قابل پیش بینی است که کوچکترین غفلت از آنها می تواند سازمان را از یک برتری رقابتی محروم و سازمانهای دیگر را فرصتهای خاصی مواجه کند (همان منبع)
محیط سازمان به عوامل سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی ، حقوقی و فناوری تفسیم می شود که هر یک به شیوه ی خاص بر فعالیت های سازمان موثر است هر گونه تغییر در این عوامل می تواند فشار هایی را بر سازمان وارد کند . این فشار ها را می توان در سه گروه بازار ، اجتماعی و فناوری مورد بررسی قرار داد ( منبع قبلی ).
سازمانها و موسسات از فناوری اطلاعات به عنوان منبعی برای پردازش و دستیابی به اطلاعات بهره جسته اند و این فناوری سازمانها را در جمع آوری ، نگهداری ، باز یافت و به کارگیری اطلاعات در حل مسائل خود یاری کرده است . فناوری اطلاعات علاوه بر تبدیل داده ها به اطلاعات دانش ، برتریهای رقابتی بسیاری از برای سازمانها به ارمغان آورده است . از آن جمله :
فناوری اطلاعات نظام یافته است .
فناوری اطلاعات کاملاً نفوذ کننده و منتشر شونده است .
فناوری اطلاعات شیوه زندگی را ارتقاء می دهد .
فناوری اطلاعات ابزار های مورد استفاده بشر را ارتقاء داده و متحول می سازد .
فناوری اطلاعات تغییرات بی سابقه را میسر می سازد ( منبع قبلی).
فناوری اطلاعات به اشکال مختلف فناوری اطلاق می شود که به پردازش ، نگهداری و ارسال اطلاعات به شکل الکترونیکی می پردازد . تجهیزات فیزیکی برای این امر شامل رایانه ، تجهیزان ارتباطی شبکه ها و تجهیزات انتقال داده مانند فکس و یا حتی موبایل است ( ۱۹۹۶ و zwass )
مدیران از فناوری اطلاعات به منظور تسهیل و ظائف مدیریتی مانند طراحی سازمان ، تدوین استراتژیها و تصمیم گیریها استفاده می کنند .
بررسی ها بیانگر این است که سازمانها عمدتاً در چهار زمینه زیر از فناوری اطلاعات بهره می گیرند:
۱- امور پردازشی اطلاعات
۲- امور تصمیم گیری
۳- اشتراک اطلاعات ازطریق محاسبات غیر متمرکزی
۴- نو آوری
در امور پردازشی سازمان به جمع آوری ، تبدیل ، ایجاد ، نگهداری و ارسال اطلاعات می پردازد .
در امور تصمیم گیری سیستم ها به تحلیل اطلاعات پردازش شده و حمایت از تصمیم گیرندگان سازمان می پردازند . این امر از طریق سیستم های پشتیبانی تصمیم گیری و یا سیستم ها خبره انجام می پذیرد .
محاسبات غیر متمرکزی محیطی است که در آن توان پردازش سازمان به بخشها و واحد های مختلف و افراد تقسیم گردیده و در آن از رایانه های کوچک رو میزی و کیفی استفاده می شود و ازطریق ارتباطات محیطی فراهم می شود که افراد می توانند از طریق دسترسی به پایگاه داده ها به داده های مشترک دسترسی یابند .
به کار گیری فناوری اطلاعات می تواند به خلق نو آوری در سازمان در ارائه کالا یا خدمات و یا حمایت از مشتریان و بهره مند ی از برتری رقابتی شود ( صرافی زاده ، ص ۲۱ : ۱۳۸۳ )
امروزه یک مدیر موفق می تواند به نحوی مطلوب و شایسته از فناوری اطلاعات در ارتقای نقش مدیریتی خود استفاده کند و الگو های جدید مدیرتی ایجاد نماید . مدیرانی که تفکر دیجیتالی لازم را ندارند ، ضمن آموزشهای فشرده با فناوری اطلاعات و کاربرد های آن آشنا می گردند ( صرافی زاده ، ص ۲۳ : ۱۳۸۳)
جدول تاثیر فناوری اطلاعات در ارتقاء نقش مدیران ( صرافی زاده ، ص ۲۵ : ۱۳۸۳)
جدول نگرش مدیران به فناوری طلاعات ( صرافی زاده ، ص ۲۶ : ۱۳۸۳)
توانمندی و ویژگیهای سیستم های خبره و هوش مصنوعی ( AI & ESS ) از نظر راولی :
هوش مصنوعی مجموعه ای از فناوری هایست که سعی در شبیه سازی و ایجاد رفتار انسانی دارد . این مطالعات به طور جدی از دهه ۸۰ میلادی شروع گردید و از فناوریهای رایانه در زمینه هایی که مستلزم دانش ، ادراک ، استدلال و شناخت بود ، استفاده کرد به منظور تحقق اهداف بالا رایانه بایستی بتوانند :
عقل سلیم را درک کنند .
حقایق و داده های کیفی را درک کرده و بکار گیرند .
به استثنائات بپردازند .روابط میان حقایق را درک کنند .
با انسان به تعامل بپردازند . ( تعامل طبیعی)
بتواند با شرایط بر اساس یاد گیریهای گذشته کنار آیند .
قادر باشند از تجربیات یاد بگیرند .
در سیستم های رایانه ی گذشته ، داده ها دریافت ، ثبت ، بازیابی و نشان داده می شود ولی در سیستم های خبره هدف تولید مجدد دانش و حقایق بود . در سیستم های گذشته طراحان و برنامه نویسان سیستم را در جهت ارائه اطلاعات به موقع ، صحیح و متناسب با نیاز های کاربران تهیه می کرد .
سیستم های خبره سیستم های رایانه ای هستند که در بردارنده برخی از تجارب و دانش تخصصی یک متخصص می باشند . سیستم های خبره بدین ترتیب از خبرگان تقلید کرده و به عنوان یک مشاور در یک حوزه یا حیطه دانش ویژه عمل می کنند ( راولی ، ۱۳۷۹ )
در بهترین شرایط این سیستم باید قادر باشد تا :
۱- تصمیمات شبه ساختاری و غیر ساختاری اخذ کند .
۲- شرایط را درک و بر سشهای آن پاسخ مقتضی ارائه کند .
۳- یاد گیری داشته باشد .
۴- از قدرت عقل سلیم بر خوردار باشد .
۵- از قدرت نو آوری و ابتکار جهت ارائه راه حل ها بهره گیرد .
۶- قدرت استدلال داشته باشد .
در شرایط خاص سیستم های خبره از اکثر ویژگیهای یاد شده بی بهره اند و تنها در زمینه های محدود می توانند به تصمیم گیری بپردازند .
از اجزاء اصلی سیستم های خبره می توان به پایگاه دانش اشاره کرد که مشابه ذهن انسان طراحی می شود این پایگاه مجموعه دانش و تجربیات سیستم خبره را در خود ذخیره می کند .
کاربرد سیستم های خبره هم اکنون به طور گسترده ای در جامعه مشاهده می شود . از آن جمله می توان به سیستم های تغییرات اتوماتیک ، سیستم هدایت هوشمند ، حساب های هوشمند بانکی و ترافیک هوشمند اشاره کرد .
سیستم های اطلاعاتی ارتباطات الکترونیکی ( ECS )
برای انجام کارهای گروهی و ارتباط با یکدیگر از طریق تبادل و انتشار اطلاعات در فرمهای مختلف به پرسنل کمک می کنند :
کاربران سیستم : هر کس اعم از کارکنان مدیران و یا دیگران خارج از سازمان ، که بخواهد ارتباط بر قرار کند .
اثر روی ارتباطات : ازطریق تلفن ، کنفرانسهای ویدئویی ، پست الکترونیکی ، فاکس ، دسترسی به اطلاعات مشترک ، جلسات غیر حضوری یا مجازی ، کنترل جریان کار ها .
اثر روی تصمیم گیری : ازطریق تلفن و کنفرانسهای راه دور ، برای تصمیم گیری پست الکترونیکی یا فاکس و امثال آنها برای دریافت اطلاعات پشتیبانی اطلاعات برای اتخاذ تصمیمات جمعی و هماهنگ. (زرگر ، ۱۳۸۲)
کاربران سیستم : آنهایی که اطلاعات اجرای فرآیند ها را وارد می کنند ، مدیران ، سرپرستان و هر کس که به اطلاعات اجرای فرآیند ها نیاز دارد .
سیستم کارکنان دانشی ( KWS )
مدیران و کارکنان را مجموعاً کارکنان دانشی ( Knowledge Workers ) گویند عنصر اصلی در فعالیت آنها دانش است . منشی ها و کارکنان دفتری ، گروه مذکور را پشتیبانی می کنند در این نوشتار برای این گروه عبارت کارکنان دانشی را به کار می بریم .
بر اساس تفکر نوین برای کار دانشی در امور اداری مدرن ، نقش مهم و ویژه ای در نظر گرفته شده است وظایف اصلی کارکنان دانشی بر خلاف کار فیزیکی عبارتست از تشخیص یک مساله یک فرصت احتمالی ، تصمیم گیری ، نظارت و زمان بندی برنامه ها ، کارکنان دانشی (عمومی یا فنی) کسانی هستند که در گیر تجزیه و تحلیل موقعیتها ، ارزیابی روش های مختلف انجام کار ، تصمیم گیری یا پیشنهاد روش ، با بهره گرفتن از اطلاعات می باشند .
برای آنکه این جنبه خلاقانه حل مساله با فعالیتهای جاری محیط کار ترکیب نشود ، کارکنان دانشی باید دارای یک سیستم پشتیبانی باشند که قابلیتهای زیر را دارا باشد :
۱- وظیفه مدیریت اطلاعات را انجام دهد که توانایی جمع آوری ، ذخیره سازی ، و بازیابی اطلاعات سریع و مناسب را داشته باشد ( سیستم اطلاعات مدیریت یا سیستم مدیریت پایگاه داده ها)
۲- وظیفه انجام محاسبات و ارائه راه حلهای مختلف را داشته باشد ( سیستم پشتیبانی تصمیم گیری)
۳- امکانات مخابراتی برای انتقال حاصل کار به محل مناسب در زمان مناسب را داشته باشد . ( مانند سیستم پست الکترونیکی یا Email ) ( صرافی زاده ، سیستم های اطلاعات مدیریت ، ص ۲۵۷ : ۱۳۸۰)
عیناً تکرار شده در ماخذ : ( صرافی زاده ، فناوری اطلاعات در سازمان IT مفاهیم و کاربرد ها ، ص ۷۰-۶۹ : ۱۳۸۳)
سیستم های پشتیبانی مدیران ارشد ( اجرایی) ( ESS )
سیستم های پشتیبانی مدیران ارشد ، سیستمهایی هستند که نیاز های اطلاعاتی مدیران ارشد یا اجرایی را تامین می کنند . این سیستم ها بالاترین سطح را از نظر ترکیب داده ها دارا می باشند و معمولاً شامل گزارشات به اشکال استاندارد بوده و حاوی نمودار نیز می باشند . سیستم های پشتیبان مدیران ارشد از جدید ترین سیستم های اطلاعاتی می باشند و تا امروز نسبت به ۵ نوع سیستم دیگر کمترین مقبولیت را داشته اند . یک دلیل این امر آن است که غالب مدیران اجرایی قبل از آن که استفاده از سیستم های کامپیوتری گسترش یابد ، کار خود را شروع کرده اند و لذا سیستم های اطلاعاتی را در دانشگاه مطالعه نکرده اند ، در نتیجه تمایلی برای استفاده از آنها ندارند ، در حقیقت هنوز بسیاری از آنها استفاده از ماشین تحریر معمولی را ترجیح می دهند . در عین حال بسیاری از مدیران اجرایی همکاران فوق العاده مجربی دارند که می توانند گزارشاتی تهیه کنند که نیاز های اطلاعاتی آنها برطرف کنند .
اما در شرایط نوین سازمانها ، متخصصین حرفه ای با داشتن تجربه کامپیوتری به پستهای ارشد جرایی می رسند . این متخصصین به احتمال زیاد نه تنها از سیستم های رایانه ای پشتیبانی می کنند بلکه از آنها متقابلاً انتظار پشتیبانی نیز دارند ( صرافی زاده ، ص ۲۵۸ : ۱۳۸۰ ) عیناً تکرار در ماخذ صرافی زاده ، ص ۷۰ : ۱۳۸۳)
سیستم پشتیبانی عملیاتی (ESS ) از منظری دیگر
برای کاربرد و استفاده مناسب از این سیستم ، مدیران عالی ( سطوح بالای سازمان ) باید بینش و بصیرتی کافی در کلیه عملیات بخشهای مختلف سازمان را داشته باشند به عبارتی مدیری که در رأس سازمان قرار دارد ، برای استفاده از این سیستم ، باید حداقل آگاهی اولیه در حسابداری ، مهندسی و .. را داشته باشد تا بتواند به نحو احسن از این سیستم بهره گیرد . ضمناً این سیستم ایجاب می کند که مدیران آشنایی اولیه و ضمنی درباره رقبا شرایط اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی و سیاسی اثر گذار بر محیط سازمان و اثر پذیر از آن را داشته باشند ( طلقانی ، ص ۲۶۷ : ۱۳۸۲)
