مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………. |
1 |
پیشگفتار…………………………………………………………………………………………………………………………….. |
2 |
موضوع تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………. |
2 |
زمینه ، سابقه و تاریخچه موضوع تحقیق………………………………………………………………………… |
2 |
اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………. |
2 |
اهمیت و ارزش تحقیق با تاکید بر کاربرد نتایج آن…………………………………………………………. |
2 |
سؤالهای تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….. |
3 |
روش تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………….. |
3 |
فصل اول: بررسی چگونگی شکل گیری طبقه موالی………………………………………. |
4 |
1-1- 1-1-آشنایی با شبه جزیره عربستان…………………………………………………………………………………. |
5 |
1-2- 1-2-موقعیت جغرافیایی عربستان…………………………………………………………………………………….. |
5 |
1-3- وضع دینی عربها………………………………………………………………………………………………………. |
6 |
1-4-حضرت محمد (ص) و توسعه جغرافیایی اسلام……………………………………………………….. |
7 |
1-5-فتوحات مسلمانان و توسعه ی متصرفات اسلامی پس از رسول خدا(ص) …………….. |
8 |
1-5-1-فتوحات زمان ابوبکر:( 11تا 13 هجری)………………………………………………… |
9 |
1-5-2-فتوحات زمان عمر( 13-23هجرت) ……………………………………………………… |
11 |
1-5-3-فتوحات زمان عثمان:( 24 تا 36 هجری)……………………………………………… |
15 |
1-5-4-توقف فتوحات در زمان امیرالمؤمنین(ع )36-41هجرت………………………. |
16 |
1-5-5-فتوحات زمان بنی امیه…………………………………………………………………………. |
17 |
1-6-جهان اسلام و پدیده مَوالی……………………………………………………………………………………….. |
18 |
درآمد……………………………………………………………………………………………………………………. |
18 |
1-6-1-موالی در لغت ………………………………………………………………………………………… |
20 |
1-6-2-موالی در اصطلاح……………………………………………………………………………………. |
23 |
1-6-3-انواع مولی ………………………………………………………………………………………………. |
25 |
1-6-3-1- ولاء عتق……………………………………………………………………………… |
25 |
1-6-3-1-1-مولای مکاتبه…………………………………………………….. |
26 |
1-6-3-1-2- مولای تدبیر……………………………………………………… |
27 |
1-6-3-2- ولاء اسلام……………………………………………………………………………. |
27 |
1-6-3-3- ولاء حلف…………………………………………………………………………….. |
27 |
1-7-موالی و خلفای راشدین…………………………………………………………………………………………….. |
28 |
1-8-موالی و بنی امیه……………………………………………………………………………………………………….. |
31 |
1-9-موالی و بنیعباس……………………………………………………………………………………………………… |
34 |
فصل دوم: بررسی جایگاه اجتماعی، اقتصادی و سیاسی موالی………………………. |
36 |
2-1- جایگاه اجتماعی موالی………………………………………………………………………. |
37 |
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………. |
37 |
2-2- نگرش قبیلهای عرب به موالی…………………………………………………………………………………. |
37 |
2-3-پیوند های اجتماعی مولی………………………………………………………………………………………. |
40 |
2-4- شمار موالی در شهرها……………………………………………………………………………………………… |
42 |
2-4-1-کوفه………………………………………………………………………………………………………… |
43 |
2-4-2-بصره……………………………………………………………………………………………………….. |
45 |
2-4-3- شام و حجاز…………………………………………………………………………………………… |
46 |
2-5- موقعیت اجتماعی موالی………………………………………………………………………………………….. |
47 |
2-5-1- ویژگیهای اجتماعی قبیله عرب…………………………………………………………. |
47 |
2-2- جایگاه اقتصادموالی………………………………………………………………………….. |
50 |
2-2-1- کارهای دستی و تجارت ………………………………………………………………………. |
50 |
2 -2-2- دبیری و کار در دیوان………………………………………………………………………… |
53 |
2-2-3- حجابت و حراست( شرطه)……………………………………………………………………. |
56 |
2-2-4- مالکیتِ اراضی و کارِ مِلک داری به وکالت از اربابان…………………………….. |
57 |
2-2-5- موالی در دیوان لشکر……………………………………………………………………………. |
58 |
2-3- جایگاه سیاسی موالی ………………………………………………………………………. |
64 |
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………… |
64 |
2-3-1- قیام مختار ………………………………………………………………………………………….. |
67 |
2-3-2- موالی و خوارج ……………………………………………………………………………………. |
71 |
2-3-3- جنبش عبدالرحمن بن محمد بن اشعث کندی ………………………………….. |
74 |
2-3-4- قیام زید بن علی(ع) …………………………………………………………………………….. |
77 |
2-3-5- قیام یحیی بن زید ………………………………………………………………………………. |
80 |
2-3-6- جنبش عبدالله بن معاویه بن عبدالله بن جعفر طیار …………………………… |
82 |
2-3-7- شورش حارث بن سریج ………………………………………………………………………..
|
85 |
فصل سوم: جایگاه علمی موالی……………………………………………………………………. |
88 |
3-1- نگاهی کلی به جایگاه علمی موالی …………………………………………………………………………. |
89 |
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………. |
89 |
3-2-موالی و دانشهای عصر خود …………………………………………………………………………………… |
90 |
3-3-نقش موالی در تدوین زبان عربی …………………………………………………………………………….. |
92 |
3-3-1-پیدایش علم نحو …………………………………………………………………………………… |
92 |
3-3-2-سیبویه شیرازی …………………………………………………………………………………….. |
93 |
3-4-موالی و علوم اسلامی ……………………………………………………………………………………………….. |
94 |
3-5-نقش ایرانیان در توسعه علوم و فنون……………………………………………………………………….. |
95 |
3-6- علم حدیث و فقاهت ……………………………………………………………………………………………….. |
96 |
3-6-1- جدول شمار راویان موالی در کتاب الرجال شیخ طوسی……………………… |
102 |
3-6-2-جدول شمار راویان موالی در کتاب تهذیب الکمال مزی………………………. |
104 |
3-7-علم قرائت ……………………………………………………………………………………………………………….. |
105 |
3-7-1- برخی موالی پیشتاز در علم قرائت ……………………………………………………… |
106 |
3-8- موالی و شعر…………………………………………………………………………………………………………….. |
107 |
3-8-1- برخی شاعران معروف دوره اموی از موالی……………………………………………… |
107 |
3-9-پیدایش علم کلام …………………………………………………………………………………………………….. |
108 |
3-9-1-سیر نظرات کلامی ………………………………………………………………………………… |
109 |
3-9-2-سابقه علم کلام ……………………………………………………………………………………… |
109 |
3-9-3-علل پیدایش علم کلام ………………………………………………………………………….. |
110 |
3-10-موالی و علم تفسیر ………………………………………………………………………………………………… |
112 |
3-10-1-تفسیر در عهد تابعین …………………………………………………………………………. |
113 |
3-10-1-1-مکتب تفسیری مکه …………………………………………………………. |
114 |
1- سعید بن جبیر( م شعبان 95ه.ق)……………………………………. |
114 |
2- مجاهد بن جبر مکی ………………………………………………………… |
115 |
3- عکرمه، مولی ابن عباس( م104یا 105ه. ق) …………………… |
117 |
4- عطاء بن ابی رباح مکی( م114ه.ق) ………………………………….. |
118 |
5- طاووس بن کیسان الیمانی ……………………………………………… |
119 |
3-10-1-2-مکتب تفسیری مدینه ……………………………………………………… |
119 |
1- ابوالعالیه( م90یا 93 هجری) ……………………………………………. |
120 |
2- زید بن اسلم( م 136ه.ق) …………………………………………………. |
120 |
3- محمد بن کعب القرظی( م 117 یا 118ه.ق)……………………. |
120 |
3-10-1-3- مکتب تفسیری عراق ……………………………………………………… |
121 |
3-10-1-3-1-مفسران معروف کوفه در عصر تابعین ………….. |
122 |
1-مّره همدانی(م 76ه.ق) …………………………………………. |
122 |
2- علقمه بن قیس( م 61ه.ق) 135…………………………. |
122 |
3- مسروق( م63ه.ق) ……………………………………………….. |
122 |
4- عامر شعبی( م 104یا 109ه.ق) ………………………… |
123 |
5- اسود بن زید( م 74 یا 75ه.ق) …………………………… |
123 |
6- جابر بن یزید جعفی( م 127 یا 128 یا 132ه.ق). |
123 |
3-10-1-3-2-مفسران معروف بصره در عصر تابعین…………….. |
124 |
1-ابوسعید حسن بصری( م110ه.ق) ……………………………………… |
124 |
2-قتاده( م117ه.ق) ……………………………………………………………….. |
124 |
3-ابوصالح باذان( م پس از قرن اوّل هجری) …………………………. |
125 |
3-10-1-4-گروه دیگر از مفسران دوره تابعین قرن دوم…………………………………. |
125 |
3-10-1-5-انواع روشهای تفسیری ……………………………………………………………………………….. |
126 |
1-تفسیر مأثور( روایی) ……………………………………………………………………………………….. |
126 |
2-تفسیر عقلی( اجتهادی) …………………………………………………………………………………. |
127 |
3-10-1-6-مصادر تفسیر در عصر تابعین………………………………………………………………………… |
129 |
3-10-1-7-بیان روش تفسیری برخی از موالی……………………………………………………………….. |
129 |
1-روش تفسیری سعید بن جبیر………………………………………………………………………………………. |
129 |
1-1-قراءات ……………………………………………………………………………………………………. |
130 |
1-2-اسباب النزول…………………………………………………………………………………………….. |
130 |
1-3-بیان شأن نزول آیات ………………………………………………………………………………….. |
131 |
1-4-توجه به سیاق آیات…………………………………………………………………………………….. |
131 |
1-5-لغت ……………………………………………………………………………………………………………. |
132 |
1-6-بیان مصداق…………………………………………………………………………………………………. |
133 |
1-7-توجه به روایات ائمه اطهار………………………………………………………………………….. |
133 |
1-8-توجه به علوم قرآن چون ناسخ و منسوخ ………………………………………………….. |
134 |
1-9-بیان مفردات قرآن ……………………………………………………………………………………… |
این مطلب را هم بخوانید : یکپارچگی زنجیره تأمین : عملکرد تجاری شرکت ها از طریق افزایش رقابت پذیری |
134 |
2-روشهای تفسیری مجاهد ……………………………………………………………………………………………. |
135 |
2-1-گستردگی اجتهاد و استنباط……………………………………………………………………… |
135 |
2-2-دقت در تفاوت بین واژههای متشابه…………………………………………………………… |
136 |
2-3-تفسیر بعضی از واژه ها بر خلاف معنای مشهور آن …………………………………… |
137 |
2-4-اهتمام به مبهمات قرآن …………………………………………………………………………….. |
137 |
2-5- پرداختن به لطایف و ظرائف قرآن كریم ………………………………………………….. |
138 |
2-6- توجه به قرائت آیات در تفسیر آنها …………………………………………………………… |
138 |
2-7- نقل از صحابه دیگر غیر از ابن عباس ……………………………………………………….. |
139 |
2-8-آزاداندیشی در ارائه آرا و دیدگاههای عقلی ………………………………………………. |
139 |
2-9-تفسیر عقلی ……………………………………………………………………………………………….. |
140 |
3-عطاء بن ابی رباح ………………………………………………………………………………………………………….. |
140 |
4-ویژگی تفسیر عکرمه……………………………………………………………………………………………………… |
141 |
4-1-مفهوم شناسی واژگان ………………………………………………………………………………… |
141 |
4-2-بیان مصادیق ……………………………………………………………………………………………… |
142 |
4-3-بیان ناسخ و منسوخ …………………………………………………………………………………… |
142 |
4-4-تفسیر با شأن نزول ……………………………………………………………………………………. |
142 |
5- روش تفسیری قتاده……………………………………………………………………………………………………… |
142 |
5-1-توضیح اصطلاح قرآنی ……………………………………………………………………………….. |
142 |
5-2-بیان قید آیات و توضیح احكام ………………………………………………………………….. |
143 |
5-3-بیان شأن نزول …………………………………………………………………………………………… |
143 |
6- روش تفسیری طاووس بن كیسان……………………………………………………………………………….. |
143 |
6-1-تفسیر باطنی ………………………………………………………………………………………………. |
145 |
6-2-تفسیر به معنای اخص ……………………………………………………………………………….. |
145 |
ویژگی تفسیر موالی( دوره تابعین) …………………………………………………………………………………… |
145 |
1- پیدایش روحیه استقلال در بین مفسرین …………………………………………………….. |
145 |
2- كوتاهی و گویایی …………………………………………………………………………………………… |
146 |
3-رویگردانی از پرداختن جدی به تفسیر ………………………………………………………….. |
147 |
4- روایات تفسیری …………………………………………………………………………………………….. |
147 |
5-تکیه بر ظن …………………………………………………………………………………………………….. |
147 |
فصل چهارم: بررسی کارکردهای زیانمند و سودمند موالی در تفسیر قرآن کریم……………. |
148 |
4-1-کارکردهای زیانمند موالی در تفسیر قرآن کریم …………………………………………………….. |
149 |
4-1-1-نقش موالی در پیدایش لحن و گرفتار شدن به آن……………………………….. |
149 |
مقدمه ……………………………………………………………………………………………………. |
149 |
4-1-1-1-معنی لحن ………………………………………………………………………….. |
150 |
4-1-1-2-نمونههایی از لحن ………………………………………………………………. |
150 |
4-1-1-3-لحن در زبان عامه ………………………………………………………………. |
150 |
4-1-1-4- لحن در قرائت قرآن …………………………………………………………… |
151 |
4-1-2-تفسیر به رأی ………………………………………………………………………………………………………. |
151 |
بررسی این تفسیرها ……………………………………………………………………………………………. |
155 |
4-1-3-موالی و حدیث …………………………………………………………………………………………………… |
159 |
4-1-3-1-شعوبیه ………………………………………………………………………………………………. |
159 |
4-1-3-2-جعل حدیث ……………………………………………………………………………………… |
163 |
4-1-3-3-تدلیس در حدیث………………………………………………………………………………. |
167 |
4-1-3-3-1- تدلیس در اسناد …………………………………………………………… |
169 |
قتاده…………………………………………………………………………………………. |
169 |
حسن بصری ……………………………………………………………………………. |
169 |
ضحاک بن مزاحم ……………………………………………………………………. |
170 |
مالک بن انس ………………………………………………………………………….. |
170 |
مجاهد بن جبر مکی ……………………………………………………………….. |
170 |
4-1-3-3-2- تدلیس در شیوخ……………………………………………………………. |
170 |
4-1-4-پیدایش فرقههای مختلف مذهبی ………………………………………………………………………. |
171 |
4-1-5-اختلاف مذهبی و اختلاف در تفسیر……………………………………………………………………. |
174 |
4-1-6- باز کردن پای اسرائیلیات به تفسیر ……………………………………………………………………. |
177 |
4-1-6-1-راویان عمروبن عاص بن وائل …………………………………………………………… |
178 |
4-1-6-2-راویان عبدالملک بن عبدالعزیز بن جریج …………………………………………. |
178 |
4-1-6-3-راویان محمد بن کعب قرظی…………………………………………………………….. |
179 |
4-1-6-4- راویان کعب الاحبار…………………………………………………………………………… |
179 |
4-1-6-5- راویان عبدالله بن سلام……………………………………………………………………… |
179 |
4-1-6-6- راویان تمیم بن اوس داری……………………………………………………………….. |
179 |
پیامدهای ناخوشایند اسرائیلیات………………………………………………………………………………………… |
179 |
4-2-بررسی سودمندیهای موالی در تفسیر قرآن ………………………………………………………….. |
181 |
4-2-1-انبوهی موالی مفسر ……………………………………………………………………………….. |
181 |
4-2-2- موالی و تفسیر اجتهادی(عقلی) …………………………………………………………… |
190 |
4-2-2-1-نمونه تفسیر اجتهادی موالی ………………………………………………. |
192 |
4-2-3-رواج فرهنگ کتابت ………………………………………………………………………………. |
193 |
4-2-3-1-موالی در دیوان کتابت…………………………………………………………. |
195 |
4-2-3-2-آغاز تدوین تفسیر………………………………………………………………… |
196 |
نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………. |
198 |
منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………………………………….. |
201 |