2-16-3 .توده هوای حاره ای قاره ای.. 41

2-16-4 . توده هوای قطبی قاره ای.. 41

2-17 .توزیع بارش… 43

2-18 .تعریف مناطق پرباران. 43

2-19. بارندگی در استان گیلان. 43

2-20. پیشینه تحقیق.. 48

فصل سوم: داده ها و روش کار

3-1 .مواد و روش… 48

-2 .محدوده مورد مطالعه ( موقعیت جغرافیایی منطقه ) 59

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل

4-1. پرفشاراروپایی.. 64

4-2. الگوی پرفشار سیبری.. 68

4-3 .پرفشار اسکاندیناوی.. 72

4-4 . پر فشار شمالگان. 76

4-5. کم فشارشمالگان. 79

4-6. کم فشار مدیترانه. 83

4-7. بارش سیکلونی.. 86

4-8 .بارش ایستگاه سینوپتیک رشت… 99

4-9. بارش ایستگاه سینوپتیک بندر انزلی. 100

4-10. بارش ایستگاه سینوپتیک آستارا 101

4-11 .بارش ایستگاه سینوپتیک رامسر. 102

4-12. بارش ماهانه. 104

4-13 .بارش سالانه. 105

4-14. بارش فصلی.. 106

4-15. جمع بندی تحلیل های سینوپتیک… 113

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1. بحث ونتیجه گیری.. 122

5-2 .تقسیرفرضیات وسوال تحقیق.. 124

منابع و مأخذ. 126

چکیده

به منظور شناسایی الگوهای سینوپتیکی منجر به بارش­ رگباری، در ابتدا بارش­های روزانه برابر با 20 میلی­متر و بیش از آن در طی دوره آماری1991 تا 2010 به عنوان مبنای بررسی رگبارش برای ایستگاه­های سینوپتیک آستارا، انزلی، رشت و رامسر با شرط همزمانی و فراگیری بارش تعیین و سپس اقدام به شناسایی الگوی منجر به آن گردید. در طی دوره مورد مطالعه 120 مورد بارش با شرط فوق شناسایی گردید. در این تحقیق از نگرش محیطی به گردشی استفاده شده است. نتایج بدست آمده نشان داد که هفت سامانه­ی پرفشار اروپایی، پرفشار اسکاندیناوی، پرفشار سیبری، پرفشار شمالگان، کم­فشار مدیترانه، کم­فشار شمالگان و بارش­های سیکلونی در بارشهای رگباری جنوب ­غربی دریای خزر دخیل هستند. بنابراین شرایط سینوپتیکی لازم برای ایجاد بارش­های سیل­زا دراستان گیلان از فرارفت هوای سرد بر روی دریای خزر و دریافت رطوبت بوسیله سامانه پرفشار اسکاندیناوی، ریزش هوای سرد از منطقه شمال روسیه در تراز فوقانی جو(شمالگان) بروی دریای خزر، نفوذ سامانه پرفشار اروپایی از شمال­ غرب و شمال دریای خزر­، ریزش هوای سرد جنب قطبی و نفوذ زبانه­های سامانه کم­فشار مدیترانه از جنوب و جنوب­ غرب ایجاد می‎گردد. بررسی نقشه­های سینوپتیک سطح زمین و 500 هکتوپاسکال الگوها نشان داد که عمده بارش­های فراگیر بیش از20 میلی­متر زمانی ایجاد می­شوند که سامانه واچرخندی و چرخندی در شمال دریای خزر مستقر شده بصورت همرفت وزشی رطوبت را از دریای خزر دریافت و به سمت سواحل جنوب غربی آن حمل می­ کنند و باعث رگبارش می­شوند. همچنین پرفشارهای مهاجر (شامل پرفشار اروپایی و پرفشار اسکاندیناوی) و پرفشار سیبری با بیشترین فراوانی رگبارها را ایجاد می­ کنند.

واژگان کلیدی: همدید، بارش، رگباری، تحلیل، استان گیلان

مقدمه

بررسی شرایط آب وهوایی ایران به دلیل تنوع اقلیمی آن اهمیت بالایی دارد، سواحل دریای خزر و شمال البرز به تبع آن از توازن حساس‎تری برخورداراست. باتوجه به اینکه خزری دارای آب وهوای مرطوب است و میزان بارش آن نسبت به سایر مناطق دیگر ایران بیشتر است، بررسی و پژوهش در چگونگی روند بارشها و سیستمهای موثر برآن باعث می شود. تا از نتایج آن آگاهی کامل یافته واین آگاهی هم در جهت بیشتر اهداف و برنامه ریزی دقیق یاری خواهد کرد، براساس تقسیم بندی های وزارت نیرو (شکل شماره1) مربوط به ایستگاه های رشت، انزلی، آستارا، رامسر محدوده مورد مطالعه است. از ویژگیهای بارز این منطقه بارش فراوان درطول سال است، بطوریکه بافاصله از این منطقه در هر جهت جغرافیایی در سطح کشور ازمیزان آن کم می شود هدف از این تحقیق شناخت الگوهای سینوپتیک منجر به بارش درسطح منطقه بارش‎های فراگیر بیش از 20 میلیمتر و سیر حرکت و منبع رطوبتی آن و اینکه عملکرد سیستمهای فوق درچه صورتی است. که باعث تفاوت درمیزان بارش از نظر زمانی و مکانی در سطح منطقه می گردد. جامعه آماری شامل: ایستگاه های سینوپتیکی، رشت، انزلی، آستارا، رامسر، است. صعود هوایکی ازعوامل بارشی دریک منطقه می باشد. در کشور ما مکانیزمهای صعود باعث بارشهای فراگیر می شود. استقرار سیستمهای موجی بادهای غربی درعرضهای میانی است، که در دوره سرد سال اتفاق می افتد، بررسی فصول گرم سال که بارش های فراوان دوره سرد محروم است، به منظور ذخیره سازی آب حاصل از نزولات آسمانی و تقویت منابع آب زیرزمینی ازاهمیت خاصی برخوردار است، از طرفی برای شناخت ودرک قانونمندی حاکم بر توزیع زمانی و مکانی بارش در ایران، شناسایی الگوهای فشار حاکم بر دوره بارش لازم می آید و با توجه به توزیع فشار وتغییرات جامعه از آن می توان الگوهای بارشی را تعیین کرده این امر ضرورت برنامه اقتصادی کشور به عنوان یک عامل حیاتی باید مورد توجه قرار گیرد، همچنین از آنجایکه در منطقه مورد نیاز آبی در اوایل بهار عدم نیاز آبی در اواخر تابستان برای محصولات کشاورزی این امر مهم است. استقرار پرفشار جنب حاره در دوره گرم سال و سیستم­ موجی بادهای غربی عرض­های میانه در دوره سرد سال باعث شده تا گستره وسیعی از کشور از نزولات آسمانی محروم و عمده بارش­های کشور به دوره سرد سال محدود گردد. کمبود شدید منابع آب از یک طرف و بروز

این مطلب را هم بخوانید :

 بارش­های شدید و رگباری از طرف دیگر ایجاب می­نماید که این مسئله به دقت مورد ارزیابی قرار گیرد. استان گیلان نیز به دلیل مجاورت با منبع رطوبت دریای خزر، شرایط متفاوتی را از لحاظ بارشی نسبت به سایر مناطق کشور تجربه می­ کند. در ارتباط با بارشهای رگباری مطالعات وسیعی در ایران و خارج از کشور انجام شده است. از جمله تحقیقات رون کاهانا وهمکاران(2002) درخصوص اقلیم شناسی سینوپتیکی سیلابهای اصل دربیابانگو(NEGEV) استفاده آب شناسی برای تعیین رخدادی نمونه توسط یارنال وفراکس(1997) است یارنال معتقد است توفان‎هایی که دراقیانوس اطلس تغذیه می شوند، نقش مهمی درطغیان رودخانه ساسکوان دارد. همچنین کاربرد اطلاعات سطح زمین وجو درتعیین آب وهوای سینوپتیکی ومتغییرهای سطح زمین (کیدسون1997) درباره رگبارهای شدید متغیرهای متعددی را درباره ویژگیهای سطح زمین وسطح 250و800 هکتوپاسکال بررسی کردند، در بررسی سینوپتیکی امواج ناشی از طوفانهای دریای خزر جنیین استنباط می کند، که طوفانهای دریای خزر با استقرار زبانه های پرفشار که سبب وزش بادهای شدید شمال، شمال غربی ویا شمال شرقی می شوند، بوجود می آیند، مطالعه و بررسی سینوپتیکی، آماری بارندگی‎های سواحل جنوبی دریای خزر توسط وحیدی(1376) صورت گرفته است. محمدی و مسعودیان (1389) در تحلیل همدید بارش­های سنگین ایران با رویکرد محیطی به گردشی نشان دادند که الگوی پرفشار اروپا – کم فشار عراق در رویداد بارش از تاریخ 12 تا 17 آبان 1373 موثر بوده است. در این زمان زبانه­ای از پرفشار اروپا و دریای سیاه از شمال غرب کشور نفوذ کرده و با کم فشار عراق شیو شدیدی را موجب شده است. آنها معتقدند تحت این شیو فشار و ادغام رودبادهای جنب حاره­ای و جبهه قطبی بر روی عراق، فرود عمیق برروی قبرس، تغذیه رطوبتی خلیج فارس در ترازهای 925 و 850 هکتوپاسگال، تغذیه رطوبتی دریای سرخ و مدیترانه و سیاه در ترازهای بالاتر، این بارشهای سنگین را ایجاد می­ کنند. خوشحال و همکاران (1388 ) به منظور شناسایی منشاء و مسیر رطوبت بارشهای فوق سنگین استان بوشهر نشان دادند مسیرهای ورود رطوبت به منطقه نیز عمدتا جنوبی، جنوب شرقی و جنوب غربی است و سامانه­های فشار زیاد سیبری و عربستان، مرکز کم فشار دینامیکی شرق اروپا، سامانه کم فشار سودانی و مرکز فشار زیاد اروپایی در تراز دریا و سامانه­های واچرخند شرق عربستان، ناوه شمال آفریقا و واچرخند اسپانیا در تراز زیرین و میانی جو، سامانه­های موثر برای انتقال رطوبت برروی منطقه مورد مطالعه هستند. عزیزی و همکاران (1385) با تحلیل سینوپتیک بارش­های سنگین در غرب کشور در طی 16 تا 24 اسفند 1385 نتیجه گرفتند که سیستم کم­فشار دریای مدیترانه و زبانه کم‎فشار سودانی باعث بارندگیهای این دوره شده است که دریای مدیترانه، دریای سیاه و سرخ در تقویت این سیستم­ها در سطح زمین نقش داشته اند. امیدوار و همکاران(1389) عامل اصلی بارش­های شدید در نواحی مرکزی و جنوب غرب ایران را نفوذ و استقرار سامانه پرفشار سیبری و تشکیل سردچالی وسیع بر روی جنوب دریای خزر و مرکز ایران می­دانند. در همین زمان سامانه ناپایدار غربی در برخورد با این سردچال تغییر مسیر داده و به سمت عرضهای پایین تر منتقل می­شود و سامانه­های غربی با حرکت از روی آب­های جنوبی کشور، رطوبت زیادی را کسب کرده و از سمت جنوب غرب به داخل کشور نفوذ می­ کنند. رحیمی و همکاران (1389) معتقدند که مهم­ترین عامل شکل­ گیری بارشهای سنگین استان کرمان حرکت رو به شرق و تقویت فرود شرق مدیترانه در تروپوسفر میانی است و زمانی که آن با حرکت رو به پایین سامانه تاوه قطبی همراه است بارشهای سنگین در سظح ایستگاه­های استان رخ می­دهد. حمیدیان پور و همکاران (1389) با شناسایی الگوهای همدیدی بارش­های شدید شمال شرق ایران به این نتیجه رسیدند که سه الگوی کم فشار سودانی، کم فشارهای ترکیبی سودانی – مدیترانه­ای و کم­فشارهای مدیترانه­ای در ریزش بارشهای سنگین منطقه موثر بوده ­اند و در بین این سه الگو سنگین­ترین بارش­ها مربوط به الگوی سودانی است. همچنین علیجانی و همکاران (1389) در تحلیل همدیدی بارش سنگین ششم ژانویه 2008 جنوب شرق ایران معتقدند رخداد بارش در این ناحیه با فراهم بودن شرایطی همچون رطوبت زیاد در تراز پایین جو و تخلیه