3-10- وزن خشک اندام هوایی و ریشه …………………………… 43

3-11- حجم ریشه. ………………………….. 43

3-12- اندازه‌گیری طول برگ، ساقه، ریشه و عرض برگ……………………… 44

3-13- اندازه‌گیری قطر ساقه و ریشه …………………………… 44

3-14- آنالیز داده‌ها ………………………….. 44

4- نتایج و بحث.. …………………………… 46

4-1- تاثیر نیترات پتاسیم بر ویژگی‌های برگ در شرایط شوری…………….. 49

2-4- تاثیر نیترات پتاسیم بر میزان کلروفیل در شرایط شوری…………….. 52

4-3- تاثیر نیترات پتاسیم بر ویژگی های ساقه در شرایط شوری…………… 55

4-4- تاثیر نیترات پتاسیم بر ویژگی های استولون در شرایط شوری…………… 57

4-5- تاثیر نیترات پتاسیم بر وزن تر و خشک اندام هوایی و زیرزمینی در شرایط شوری…..59

4-6- تاثیر نیترات پتاسیم بر ویژگی‌های ریشه در شرایط شوری…………… 62

4-7- تاثیر نیترات پتاسیم بر میزان RWC در شرایط شوری………………… 65

4-7- تاثیر نیترات پتاسیم بر میزان پرولین در شرایط شوری……………… 66

4-8- نتیجه گیری كلی و پیشنهادها ………………………….. 69

منابع ………………………….. 72

چکیده:

یکی از اثرات مهم شوری روی گیاهان کاهش غلظت پتاسیم و نیتروژن و به دنبال آن کاهش رشد و نمو و مقاومت گیاه به شرایط شوری است. از گسترده ترین تنش های محیطی به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک با افزایش بالای کلرید سدیم  در خاک است که باعث کاهش عملکرد و رشد گیاه می شود. بنابراین چنانچه غلظت این عناصر در شرایط شوری در حد بهینه باشد ممکن است اثرات مضر شوری تعدیل شود. برای این منظورآزمایشی بررسی تاثیر نیترات پتاسیم بر برخی ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی دو جنس چمن گرمسیری برموداگراس و پاسپالوم در شرایط  تنش شوری در سال 91-1390 در دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز، بصورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا” تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. فاکتورها شامل 4 غلظت مختلف نیترات پتاسیم (0، 5،10 و 15میلی مولار) و 4 غلظت کلرید سدیم (0، 4، 6 و8 دسی زیمنس بر متر) بودند. قطعات چمن ها در بهمن ماه سال 90 در ظروف پلاستیکی با قطر 30 سانتی متر در مخلوطی از کود حیوانی کاملاً پوسیده، ماسه وخاک زراعی به نسبت 1:1:1 کشت گردید. ابتدا گلدان ها توسط آب تصفیه آبشویی شد. برای رشد یکنواخت اندام هوایی چمن ها، پس از استقرار کامل عملیات سر زنی از ارتفاع 5 سانتی متری سطح خاک گلدان انجام شد. تیمارهای نیترات تیمارهای نیترات پتاسیم به مدت یک ماه (دو بار درهفته) اعمال شد. تیمارهای شوری 10 روز پس از تیمار نیترات پتاسیم به مدت سه ماه اعمال گردید.  نتایج آزمایش نشان داد شوری تأثیرات معنی داری در سطح(یک درصد)  اثرکاهنده ای روی شاخص های رشد و نموی گیاهان داشت، به طوری که با افزایش تنش شوری ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی شامل طول برگ، عرض برگ، شاخص سطح برگ، طول ساقه، قطر ساقه، طول و قطر استولون، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، RWC و کلروفیل بطور معنی داری کاهش، امّا پرولین و نشت الکترولیت افزایش یافته بود. در شرایط تنش شوری با افزایش نیترات پتاسیم تا حد 10 میلی مولار شاخص های رشدی و نموی را افزایش داده بود. بهترین غلظت نیترات پتاسیم در این پژوهش تیمار 10 میلی مولار شناخته شد .بنابراین با افزایش غلظت نیترات پتاسیم در شرایط شور در چمنکاری می توان رشد و نمو آنها را بهبود بخشید.

مقدمه:

چمن‌هاگیاهانی تک‌ لپه از تیره گندمیان (Poaceae)، شامل جنس‌های متعددی می باشند. چمن یکی از بهترین گیاهان پوششی است که از دیر باز شناخته شده و هم اکنون یکی از اجزاء جدایی ناپذیر طراحی فضای سبز به­ شمار می رود که می­توان به وسیله آن چهره­ خشک و بی روح زمین را تغییر داده و گستره­ی سبز را جایگزین آن نمود (سنگیز و همکاران، 2001).

چمن­ها پوشش نسبتاً ارزانی بوده خاک را در مقابل فرسایش حفظ می‌کنند. علاوه ­بر خصوصیت حفاظت خاک، این فرش طبیعی گرد و غبار را در روز­های خشک وگل

 ولای را در روز­های بارانی و گرما و بازتاب زیاد نور از زمین را در روز­های آفتابی کاهش می­دهد (قاسمی و کافی، 1389). این گیاه همانند تمامی گیاهان سبز در افزایش میزان اکسیژن هوا، تصفیه آن و کاهش گرد و غبار محیط به نحو چشم گیری موثر می باشد (حکمتی، 1366).

با وجود نقش سایر گیاهان پوششی و همچنین چمن‌های مصنوعی در ایجاد فضای سبز، هیچ‌گاه نتوا‌نسته‌اند جایگزین چمن‌ها شوند. ذکر این نکته حائز اهمیت است که حتی از چمن های  سربرداری شده نیز به عنوان خاکپوش یا در تولید کمپوست استفاده می‌شود (بی‌نام، 1384 ).

چمن ها را براساس نیاز دمایی رشد به دو گروه چمن های سردسیری و گرمسیری طبقه بندی می‌كنند:

1ـ چمن های سردسیری: دمای روزانه مناسب برای این چمن ها  15 تا 25 درجه سانتی گراد می باشد مانند چمن های پوآ ، لولیوم ، فستوكا و اگروستیس.

2ـ چمن های گرمسیری : دمای روزانه مناسب برای این چمن ها  27 تا 37 درجه سانتی گراد می باشد مانند چمن های آفریقایی، زویسیا و پاسپالوم

برای اكثر چمن ها خاك نسبتا حاصلخیز ، كمی اسیدی یا خنثی با تهویه مناسب و زهكش- دار با محیطی كاملا” ایده ال خواهد بود ، اما همواره  زمین هایی كه تمام این شرایط را یک جا داشته باشند یافت نمی شود و با توجه به اینكه به جزء قسمتهای محدودی از كشور (بخش شمالی كشور) بقیه جزء مناطق خشك و نیمه خشك محسوب می شوند و مساله شوری هنگامی مطرح می شود كه غلظت نمك های خنثی مانندكلرید سدیم،كربنات سدیم، سولفات سدیم یا نمك­_­­ های منیزیم بیش از حد معمول بوده و یا افزایش یابد. همچنین پایین بودن میانگین بارندگی، وضعیت آب و هوایی خاص و سایر عوامل، زمینه مساعد جهت تشكیل و گسترش خاك های شور در بخش های خشك و نیمه خشك كشور فراهم است (خلیقی، 1364؛ بناکی، 1374 ).

شوری و مبارزه با آن از مسائلی است که بشر از هزاران سال پیش تاکنون با آن دست به گریبان بوده است. اهمیت این مسئله بخصوص در نیمه اول قرن بیستم به طور جدی آشکار شد، یعنی درست مصادف با زمانی که بشر به زمین‌های کشاورزی بیشتری برای تأمین غذا نیاز پیدا کرد. مطالعات انجام شده برای تخمین میزان واقعی زمین‌های دارای مشکل شوری توسط گذشتگان متفاوت بوده است و عددی بین 106×340 تا 106×950 هکتار را در سطح جهان ثبت نموده‌اند (فلاورز و همکاران، 1977).

لازم به ذكر است كه اصولاً گیاهان در مواجهه با محیط شور(تنش شوری) با دو مشكل عمده روبرو می شوند یكی از این مشکلات کاهش پتانسیل آب محیط اطراف ریشه بدلیل كاهش آب قابل دسترس برای گیاه می باشد و از طرف دیگر وجود اثرات سمی برخی یونهای مضر بر فرایندهای فیزیولوژیكی و بیوشیمیایی گیاه  می باشد كه هر دو مساله سبب اختلال در جذب عناصر غذایی توسط ریشه و نهایتا” منجر به كاهش رشد گیاه می شود (افیونی، 1375؛ برزگر، 1379). البته باید توجه كرد كه حساسیت گیاهان به شوری در مراحل مختلف رشد متفاوت است. بسیاری از گیاهان در زمان جوانه زنی به شوری حساس، در صورتی كه در مرحله اولیه رشد و استقرار به شوری مقاومند و در برخی از گیاهان نیز عكس حالت فوق مشهود است (پوستینی، 1374؛ سریواستاوا، 1988).

پتاسیم یکی از عناصر ضروری است که نقش مهمی در بسیاری از فرایندهای گیاهی ازجمله هموستازیس یون در سلول­های گیاهی، تنظیم اسمزی، باز و بسته شدن

این مطلب را هم بخوانید :

سالمندی – نیکان پارس : ارزش آفرینی برای ایده ها ، مرجعی تخصصی برای آموزش

 سلول­های نگهبان روزنه و سیستم­های آنتی اکسیدانی بازی می­ کند (چائوم و همکاران، 2010).

پتاسیم همچنین می تواند سبب افزایش مقاومت چمن به دمای پایین، خشکی، شوری و غرقابی ­شود. اگرچه ممکن است تاثیرات آن بر افزایش رشد و نمو و تیره رنگ شدن برگ­ها به آسانی مشهود نباشد. پتاسیم از طریق تنظیم عملکرد روزنه باعث افزایش پتانسیل آب برگ­ها و کاهش تنش روی چمن می­شود (سایرام، 2004).

با وجود اهمیت چمن این گیاه زینتی ارزشمند، بسیاری عوامل از جمله تنش های محیطی می توانند باعث بروز مشکلاتی در زمینه بروز حداکثر توان بالقوه آن شوند. تنش­های غیرزنده محیطی مهم‌ترین عوامل کاهش دهنده عملکرد محصولات کشاورزی در سطح جهان بشمار می روند. در نقاط خاصی از کره زمین بدلیل موقعیت خاص جغرافیایی، این عوامل تنش­زای غیرزنده باعث تاثیر منفی بیشتری در گیاهان می شوند، لذا کشاورزی در آن مناطق دارای هزینه بیشتر و بازده کمتر است. بسیاری از مناطق ایران از جمله مناطق جنوبی کشور جزء این مناطق هستند که تنش­های غیر زنده نظیر دمای بالا، شوری، خشکی و باد و تنش­های زنده نظیر بیماری­ها وحشرات در اکثر نقاط آن  به مقدار زیاد وجود داشته و مانع از عملکرد مطلوب گیاهان می شوند(کریمی، 1387). یکی از موثرترین راهکارهای پیشنهادی جوامع علمی، استفاده از مقاومت ژنتیکی گیاهان در برابر این عوامل ناخواسته است، و یکی از بهترین روش ها برای مقابله با این تهدید جهانی دستیابی به ارقام متحمل، به شوری است.

آزمایشی بدین منظور جهت بررسی تاثیر نیترات پتاسیم بر برخی ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی دو جنس چمن گرمسیری (چمن آفریقایی و پاسپالوم) در شرایط تنش شوری در گروه علوم باغبانی دانشكده كشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. اهداف این پژوهش عبارتند از :

1- بررسی برخی خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی دو جنس چمن گرمسیری تحت تنش شوری درشرایط مزرعه‌ای.

2- تاثیر نیترات پتاسیم بر ویژگی های دو جنس چمن گرمسیری تحت تنش شوری در شرایط مزرعه‌ای.

3 – تعیین غلظت مناسب  نیترات پتاسیم در جهت افزایش تحمل به تنش شوری در دو جنس چمن گرمسیری.

4-  معرفی یک چمن مناسب که تحمل بیشتری به شوری داشته باشد.