گفتار دوم: مهر در مورد بذل مدت…………………………………. 66
ا- مهر در مورد بذل تمام مدت پیش از نزدیکی………………………… 66
2- مهر در مورد بذل تمام مدت بعد از نزدیکی………………………… 66
گفتار سوم: مهر در مورد فسخ نکاح منقطع…………………………. 67
گفتار چهارم: مهر در مورد فوت…………………………………. 67
بخش دوم: نفقه وجهیزیه………………………………… 68
مبحث اول: نفقه………………………………… 68
گفتار اول: مفهوم و ماهیت حق زن بر نفقه………………………. 69
1- مفهوم نفقه………………………………..69
2- ماهیت حق زن بر نفقه………………………………… 70
گفتار دوم: نفقه پس از انحلال عقد دائم………………………………… 72
1- نفقه در عده ی طلاق رجعی…………………………………. 73
2- نفقه زمان حمل در طلاق بائن وفسخ نکاح………………………… 74
3- نفقه زن باردار در عده وفات شوهر………………………………..77
گفتار سوم: نفقه درعقد منقطع………………………………… 81
1-مبنای حقوقی ومیزان نفقه در عقد منقطع………………………………… 81
2-نفقه پس از انحلال نکاح منقطع………………………………… 82
مبحث دوم: جهیزیه………………………………… 83
گفتار اول: جهیزیه و ماهیت آن……………………………….. 83
گفتاردوم: جهیزیه و مسئولیت شوهر………………………………… 85
گفتار سوم: اختلاف در مالکیت جهیزیه واثبات آن………………… 88
گفتار چهارم: جهیزیه پس از انحلال نکاح………………………………… 90
1- تکلیف جهیزیه پس از فوت…………………………………. 91
2- چگونگی استرداد جهیزیه هنگام طلاق……………………….. 91
بخش سوم: تنصیف دارایی شوهر، اجرت المثل و نحله………………. 97
مبحث اول: تنصیف دارایی شوهر………………………………… 97
گفتار اول: مفهوم شرط و اقسام آن………………………………… 98
1- مفهوم شرط…………………………………. 98
2- اقسام شرط…………………………………. 98
گفتار دوم: شرایط تحقق شرط انتقال تا نصف دارایی………………….. 99
گفتار سوم: استیفای شرط انتقال تا نصف دارایی……………………… 103
گفتار چهارم: نقد وبررسی شرط تنصیف………………………………….. 104
مبحث دوم: اجرت المثل………………………………… 108
گفتار اول: مفهوم اجرت المثل………………………………… 109
گفتار دوم: شرایط استحقاق اجرت المثل………………………………… 110
گفتار سوم: شرایط مطالبه ی اجرت المثل………………………………… 116
گفتار چهارم: زمان تأدیه ی اجرت المثل………………………………… 119
مبحث سوم: نحله………………………………… 120
گفتار اول: مفهوم نحله………………………………… 120
گفتار دوم: شرایط وملاک های استحقاق نحله………………………………… 122
1- شرایط استحقاق………………………………… 122
2- ملاک های تعیین میزان بخشش………………………………….. 123
گفتار سوم: نقد وبررسی…………………………………. 124
بخش چهارم: ارث…………………………………. 125
مبحث اول: ارث پس از فوت…………………………………. 126
گفتاراول: شرایط لازم جهت توارث………………………………… 126
1- دائم بودن نکاح………………………………… 127
2- وجود زوجیت هنگام فوت همسر………………………………… 130
گفتار دوم: سهم الارث هر یک از زوجین…………………………………. 130
1- ارث شوهر از زن………………………………… 130
2- ارث زن از شوهر………………………………… 130
3- ارث زوجات متعدد………………………………… 132
4- ارث زن یا شوهر که وارث منحصر به فرد باشد……………………… 132
گفتار سوم: اموال مورد ارث زوج وزوجه………………………………… 133
1- شرح اموال مورد ارث زوجه………………………………… 133
الف: اموال منقول………………………………… 134
ب: قیمت ابنیه و اشجار………………………………… 134
2- نظرات فقهی در محرومیت یا عدم محرومیت زوجه از بعض اموال……. 135
گفتارچهارم: مبنای فقهی قانون اصلاح مواد 946و948 ق.م……………… 136
1- آیات…………………………………. 139
2- روایات موافق ارث بردن زوجه از کلیه ی ما ترک………….. 140
گفتار پنجم: ارث زن وشوهر از حقوق…………………………….. 142
1- حق شفعه………………………………… 142
2- حق خیار………………………………… 143
3- حق قصاص………………………………….. 143
مبحث دوم: ارث پس از طلاق………………………………… 144
گفتار اول: توارث در زمان عده ی طلاق رجعی…………………….. 144
گفتار دوم: توارث در طلاق در حال مرض………………………………….. 145
نتیجه………………………………… 147
این مطلب را هم بخوانید :
منابع………………………………… 149
Abstract………………………………..
چکیده:
انحلال عقد، اصولاً سبب از بین رفتن تمامی روابط ناشی از آن میشود، لیکن در مورد عقد نکاح روابط مالی زوجین در مواردی حتی پس از انحلال نیز ادامه پیدا می کند. این پایان نامه در صدد بررسی آثار مالی انحلال نکاح میباشد. این آثار را میتوان در مهریه، نفقه، تنصیف دارایی شوهر، اجرت المثل، نحله، جهیزیه و توارث پی گرفت و در هر یک از موارد مذکور بررسی نمود که انحلال نکاح چه تأثیری در موارد فوق الذکر میگذارد. در این تحقیق با بهره گرفتن از روش توصیفی، تحلیلی به این نتیجه رسیدیم که روابط مالی زوجین پس از انحلال نکاح نه تنها قطع نمی شود بلکه منتفع اصلی این بقاء، زنان میباشند و شارع مقدس در عدم انقطاع روابط مالی زوجین پس از انحلال نکاح، در صدد تأمین منافع ضروری زنان بوده است. هم چنین، ضمن بررسی کلیه آثار مالی انحلال نکاح در فقه و سیستم حقوقی ایران و نتیجه گیری از مطالب عنوان شده در نهایت به ارائه پیشنهادهایی برای هر چه بهتر وکامل ترشدن حقوق ایران جهت حل مسائل و مشکلات مالی خانواده پرداختیم.
مقدمه:
نقش و اهمیت خانواده در ساختار اجتماعی به اندازه‌ای است که هیچ نظام حقوقی نتوانسته است نسبت به آن بیتفاوت باقی بماند. جایگاه ویژه خانواده وتأ ثیر آن بر سلامت یا فساد، پیشرفت یا عقبافتادگی جامعه یک واقعیت بی چون و چراست و بر این اساس حقوق خانواده یکی از مهم‌ترین بخشهای نظام حقوقی هر کشور است که قانونگذاران همواره با نگاه ویژه‌ای به آن نگریستهاند و همگی با ایجاد قیود وشرایط، سعی در حفظ قداست وکیان این نهاد مقدس دارند. گر چه راه کارهای مختلفی را پیش گرفته اند. قانونگذار ایران رابطه زن وشوهر را از قلمرو حاکمیت اراده خارج ونظم آن را خود بر عهده گرفته است. چرا که این آثار، محدود به طرفین ازدواج نبوده و سلامت جامعه به استواری و دوام خانواده به عنوان هسته‌ی مرکزی اجتماع ودوام وسعادتمندی آن وابسته است.
قانون عمدتاً زمانی به کار میآید که افراد در رفع اختلافات و مشکلات، ناتوان یا نا موفق بوده و به مراجع قضایی جهت تعیین حقوق خود پناه ببرند. وقوع عقد نکاح با کلیه‌ی شرایط قانونی و شرعی، باعث ایجاد رابطه‌ی زوجیت بین طرفین و برقراری حق وتکلیف میشود. اگر چه در درجه‌ی اول، یک قرار داد غیر مالی است ولی مسائلی هم چون اداره خانواده وتأمین هزینه ها، اسباب و اثاث منزل، شروط ضمن عقد ازدواج و…سبب ایجاد رابطه‌ی مالی بین زن وشوهر میشود. البته صحبت از حق وتکلیف و انجام و یا عدم انجام آن تنها پس از انحلال نکاح به میان میآید و قطعاً پای بندی هر یک از زوجین به اصول و مبانی اخلاقی در طول زندگی مشترک باعث ایجاد آرامش وخوشبختی خانواده میباشد. بنابراین تصمیم به استفاده از اختیارات قانونی، نشانه‌ی سستی خانواده و ایجاد رخنه در همبستگی خانواده است.
انحلال ازدواج به معنی انقطاع و از بین رفتن رابطه‌ی زناشویی است، که در حقوق ایران می تواند علل مختلفی داشته باشد. ماده 1120قانون مدنی در این خصوص بیان میدارد: «عقد نکاح به فسخ یا به فوت یا به بذل مدت در عقد منقطع منحل میشود.» موضوع فوت نیز سببی برای انحلال میباشد که به دلیل بداهت امر در ماده بیان نشده است. علاوه بر این امور، نکاح در اثر لعان و کافر شدن شوهر زن مسلمان یا اسلام آوردن زن کافر نیز منحل میشود ولی به دلیل عدم فراوانی ابتلاء به آن و هم‌چنین گستردگی موضوع از عنوان آن خود داری خواهد شد.
انحلال نکاح، به هر علّتی از علل فوق که صورت پذیرد آثاری را به همراه دارد که برخی مالی وبرخی غیر مالی میباشد. آن چه در این پایان نامه مورد بحث قرار گرفته است، آثار مالی انحلال نکاح میباشد که در قالب: تنصیف دارایی شوهر، اجرت المثل، نحله، نفقه، جهیزیه، مهریه و ارث بررسی شده است.
