2-13. ابعاد جامعه شناختی آموزش متوسطه ……………………………………………………………………………………….83

2-14. جایگاه نظام اعتقادی و ارزشی جامعه در تعیین اهداف………………………………………………………………..84

2-15. اصول تعیین اهداف………………………………………………………………………………………………………………..85

2-16. هدف در آموزش و پرورش ……………………………………………………………………………………………………86

2-17. اهداف مصوب دوره متوسطه …………………………………………………………………………………………………..87

بخش سوم : پیشینه پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………94

2-18. پیشینه در داخل کشور ……………………………………………………………………………………………………………94

2-19. پیشینه در خارج از ایران ……………………………………………………………………………………………………….109

2-20. جمع بندی ………………………………………………………………………………………………………………………….111

فصل سوم : روش شناسی پژوهش

3-1. روش پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………115

3-2. جامعه پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………115

3-3. روش نمونه گیری و حجم نمونه …………………………………………………………………………………………….116

3-4. ابزارهای گردآوری داده ها ……………………………………………………………………………………………………..117

3-5. روایی و پایایی ………………………………………………………………………………………………………………………119

3-5-1. روایی چارچوب مفهومی …………………………………………………………………………………………….119

3-5-2. پایایی چارچوب مفهومی …………………………………………………………………………………………….119

3-5-3. روایی پرسشنامه ………………………………………………………………………………………………………..120

3-5-4. پایایی پرسشنامه …………………………………………………………………………………………………………120

3-6. مراحل انجام پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………..121

3-6-1. تحلیل اسنادی ……………………………………………………………………………………………………………121

3-6-2. تحلیل محتوا ……………………………………………………………………………………………………………..121

3-6-3. پیمایش……………………………………………………………………………………………………………………..121

3-7. روش تجزیه و تحلیل داده ها ………………………………………………………………………………………………….122

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش

4-1. بررسی سؤال اول پژوهش ………………………………………………………………………………………………………125

4-2. بررسی سؤال دوم پژوهش ………………………………………………………………………………………………………126

4-3. بررسی سؤال سوم پژوهش ……………………………………………………………………………………………………..132

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

5-1. نتایج بررسی سؤال های پژوهش ……………………………………………………………………………………………..162

5-1-1. نتایج بررسی سؤال اول پژوهش …………………………………………………………………………………..162

5-1-2. نتایج بررسی سؤال دوم پژوهش …………………………………………………………………………………..164

5-1-3. نتایج بررسی سؤال سوم پژوهش ………………………………………………………………………………….165

5-2. پیشنهادهای عملی جهت کاربست یافته های پژوهش …………………………………………………………………173

5-3. عناوین پیشنهادی برای پژوهش های آتی ………………………………………………………………………………….174

5-4. محدودیت های علمی پژوهش ………………………………………………………………………………………………..175

فهرست منابع

الف) منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………………….176

ب) منابع انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………………….187

پیوست

پیوست شماره 1 …………………………………………………………………………………………………………………….189

 

پیوست شماره 2 …………………………………………………………………………………………………………………….191

  

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                صفحه

جدول شماره 2- 1. کارکردهای فرهنگ ایثار و شهادت ……………………………………………………………………….62

جدول شماره 3-1. توزیع جامعه دبیران دوره متوسطه شهر قم به تفکیک ناحیه آموزشی و جنسیت …………116

جدول شماره 3-2. توزیع نمونه دبیران دوره متوسطه شهر قم به تفکیک ناحیه آموزشی و جنسیت ………….117

جدول شماره 3-3. چارچوب مفهومی محورها و مؤلفه های فرهنگ ایثار و شهادت ………………………………118

جدول شماره 3-4. ضریب آلفای کرونباخ هر یک از ابعاد پرسشنامه ……………………………………………………120

جدول شماره 4-1. چارچوب مفهومی محورها و مؤلفه های فرهنگ ایثار و شهادت ………………………………125

جدول شماره 4-2. تحلیل اهداف مصوب دوره متوسطه به لحاظ میزان توجه به فرهنگ ایثار و شهادت …..127

جدول شماره 4-3. توزیع فراوانی و درصد توجه به فرهنگ ایثار و شهادت به تفکیک اهداف مصوب دوره متوسطه ………………………………………………………………………………………………………………………………………..131

جدول شماره 4-4. توزیع فراوانی و درصد دبیران به تفکیک جنسیت ………………………………………………….133

جدول شماره 4-5. توزیع فراوانی و درصد دبیران به تفکیک سابقه تدریس ………………………………………….134

جدول شماره 4-6. توزیع فراوانی و درصد دبیران به تفکیک رشته تحصیلی …………………………………………135

جدول شماره 4-7. توزیع فراوانی و درصد دبیران به تفکیک سطح تحصیلات ………………………………………136

جدول شماره 4-8 . توزیع فراوانی و درصد دبیران به تفکیک ناحیه آموزشی ………………………………………..137

جدول شماره 4-9. توزیع فراوانی و درصد و میانگین گویه های مربوط به راهکارهای آموزشی ……………..138

جدول شماره 4-10. نتایج آزمون t تك نمونه ای، مقایسه میانگین با میانگین فرضی (3 = m) ………………..140

جدول شماره 4-11. توزیع فراوانی و درصد و میانگین گویه های مربوط به راهکارهای پژوهشی …………..141

جدول شماره 4-12. نتایج آزمون t تك نمونه ای، مقایسه میانگین با میانگین فرضی (3 = m) ………………..143

جدول شماره 4-13. توزیع فراوانی و درصد و میانگین گویه های مربوط به راهکارهای فرهنگی …………….144

جدول شماره 4-14. نتایج آزمون t تك نمونه ای، مقایسه میانگین با میانگین فرضی (3 = m) ………………..146

جدول شماره 4-15. توزیع فراوانی و درصد و میانگین گویه های مربوط به راهکارهای هنری ……………….147

جدول شماره 4-16. نتایج آزمون t تك نمونه ای، مقایسه میانگین با میانگین فرضی (3 = m) ………………..149

جدول شماره 4-17. رتبه بندی میانگین میزان تأثیر راهکارهای چهارگانه بر نهادینه سازی فرهنگ ایثار و شهادت در مدارس ………………………………………………………………………………………………………………………..150

جدول شماره 4-18. خلاصه اطلاعات آزمون فریدمن ………………………………………………………………………..150

جدول شماره 4-19. توزیع فراوانی، میانگین و انحراف معیار سؤال ها به تفكیک جنسیت ………………………152

جدول شماره 4-20. نتایج آزمون t مستقل برای متغیر جنس ……………………………………………………………….152

جدول شماره 4-21. نتایج تحلیل واریانس برای متغیر سابقه تدریس ……………………………………………………153

جدول شماره 4-22. نتایج تحلیل واریانس برای متغیر رشته تحصیلی …………………………………………………..154

جدول شماره 4-23. نتایج تحلیل واریانس برای متغیر سطح تحصیلات ……………………………………………….155

جدول شماره 4-24. نتایج تحلیل واریانس برای متغیر ناحیه آموزشی …………………………………………………..156

جدول شماره 4-25. نتایج تحلیل واریانس چند راهه میزان تأثیر هر یک از راهکارهای مؤثر نهادینه سازی فرهنگ ایثار و شهادت در مدارس با توجه به متغیرهای جمعیت شناختی ……………………………………………..157

جدول شماره 4-26. آزمون زوجی مقایسه میانگین راهکارهای چهارگانه بر حسب جنسیت ……………………157

جدول شماره 4-27. مجموع میانگین راهکارهای مؤثر نهادینه سازی فرهنگ ایثار و شهادت در مدارس از نظر دبیران …………………………………………………………………………………………………………………………………………..158

جدول شماره 4-28. نتایج آزمون t تك نمونه ای، مقایسه میانگین با میانگین فرضی (3 = m) ………………..159

جدول شماره 5-1. جمع بندی نهایی تدوین چارچوب محورها و مؤلفه های فرهنگ ایثار و شهادت ………163

 

فهرست تصاویر و نمودارها

این مطلب را هم بخوانید :

عنوان                                                                                                                صفحه

شکل شماره 2- 1. فرهنگ ایثار و شهادت در کلام امام خمینی (ره)  …………………………………………………….31

شکل شماره 2- 2. فرهنگ ایثار و شهادت در اندیشه مقام معظم رهبری …………………………………………………40

شکل شماره 2- 3. فرهنگ ایثار و شهادت از نگاه شهید مطهری ……………………………………………………………44

شکل شماره 2- 4. عناصر برنامه درسی مبتنی بر فرهنگ ایثار و شهادت …………………………………………………74

شکل شماره 2- 5. روش های تربیتی تعمیق فرهنگ ایثار و شهادت ………………………………………………………78

شکل شماره 2- 6. جایگاه نظام اعتقادی و ارزشی در تدوین اهداف ………………………………………………………85

شکل شماره 2-7. چارچوب مفهومی فصل دوم پژوهش …………………………………………………………………….113

نمودار شماره 4-1. توزیع درصد دبیران به تفکیک جنسیت ………………………………………………………………..133

نمودار شماره 4-2. توزیع درصد دبیران به تفکیک سابقه تدریس ………………………………………………………..134

نمودار شماره 4-3. توزیع درصد دبیران به تفکیک رشته تحصیلی ……………………………………………………….135

نمودار شماره 4-4. توزیع درصد دبیران به تفکیک سطح تحصیلات …………………………………………………….136

نمودار شماره 4-5. توزیع درصد دبیران به تفکیک ناحیه آموزشی ……………………………………………………….137

 

 

1-1. مقدمه

هر جامعه ای دارای مجموعه ای از ارزش ها[1] است که نقشی تحکیم بخش در آن ایفا می کنند. این ارزش ها از مهم ترین اجزای یک فرهنگ[2] به شمار می آیند، چرا که از باورهای[3] یک ملت سرچشمه می گیرند و در عرصه های گوناگون تأثیر می گذارند. افراد یک جامعه گفتار و رفتار خویش را بر اساس ارزش هایی که پذیرفته اند و به آن ها پای بند هستند، سامان می دهند. در این میان ارزش های اخلاقی و دینی به لحاظ تأثیر ژرفی که در روح و روان آدمیان بر جای می گذارند و در سلوک فردی و اجتماعی آن ها بیشتر جلوه گر می شوند، از جایگاه برجسته ای برخوردارند (جان فشان، حسینی، 1389: 106).

ارزش ها، عقاید عمیقاً ریشه داری هستند که به وسیله مکانیزم جامعه پذیری[4] از نسلی به نسل دیگر منتقل می شوند. جامعه پذیری، مکانیزم مهمی است که ارزش های حاکم بر جامعه را در انسان ها نهادینه می کند. درونی کردن[5] یا نهادینه سازی[6] در فرایند[7] جامعه پذیری از طریق نهادهای مختلف اجتماعی صورت می پذیرد که یکی از آن ها آموزش و پرورش می باشد. در این فرایند، افراد جامعه بدون احساس فشار و اجبار، از سر میل و رغبت ارزش های اجتماعی را پذیرفته و با آن هم نوایی می کنند (رستمی، عرفانی، 1389: 168).

یکی از ارزش های اساسی جوامع اسلامی، فرهنگ ایثار و شهادت است[8]. فرهنگ ایثار و شهادت، به عنوان یکی از غنی ترین گنجینه های فرهنگ اسلامی، می تواند موتور محرکه پیشرفت دنیوی، اخلاقی، اخروی و … جامعه و همچنین پشتوانه عظیم حفظ و حراست از اسلام و نظام جمهوری اسلامی ایران باشد (چراغی، اسلام پناه، 1389: 102).

از سوی دیگر، با توجه به این که مهم ترین سرمایه هر ملت، جوانان آن کشور هستند و طرز فکر، نگرش، رفتار و روحیه نوجوانان و جوانان هر مرز و بوم تعیین کننده خط مشی آتی کشور خواهد بود، نوجوان و جوان اگر پایه های فکری مستحکم و صحیحی داشته باشد، در آینده تبدیل به فردی مفید خواهد شد و بالعکس اگر از پایه های سست فکری و عقاید و فرهنگ غلط پیروی کند، به فردی متزلزل، بی هویت و سربار