قسمت عمده ی غذای دام را گیاهان و پس مانده فرآورده های گیاهی و حیوانی تشکیل می دهند. مواد موجود در غذا باعث واکنش های حیاتی و تشکیل بافت های بدن حیوان می شود. به این مواد ، مواد مغذی گفته می شود (دهقانیان و نصیری مقدم،1384). در اکثر مواد خوراکی ، مواد مغذی به مقدار کم یا زیاد و با قابلیت هضم متفاوت وجود دارد (دهقانیان و نصیری مقدم،1384؛نجف نژاد،1385) . ولی مواد خوراکی علاوه بر تامین مواد مغذی به عنوان کاهش دهنده اکسیداسیون مواد مغذی، امولسیون کننده چربی ها، تامین حجم مناسب و طعم بکار گرفته می شوند. باید توجه داشت که همه ترکیبات موجود در خوراک دام، مواد مغذی قابل استفاده نیستند. در حقیقت بعضی از مواد مصرف شده، نامحلول و یا غیرقابل هضم اند و ممکن است بعضی از آنها تحت شرایطی ، بسیار سمی باشند (نیکخواه و امانلو،1374).

در مطالعه تغذیه و خوراک دادن دام لازم است توجه کافی به مواد خوراکی مبذول گردد، زیرا آنها مواد خاصی هستند که برای تولید دام ضروری می باشند. در حیوانات اهلی که برای تولید غذا یا الیاف پرورش می یابند. تبدیل موثر مواد خوراکی به فراورده های مفید، جهت استفاده انسان از اهمیت زیادی برخوردار است. لذا، شناسایی بعضی از ترکیبات شیمیایی و غذایی گروه های مهم مواد خوراکی زمینه درک بهتری را در مورد تغذیه عملی دام فراهم می کند.

بطور کلی در غذا همان موادی موجود است که در بدن حیوان نیز وجود دارد، ترکیبات تشکیل دهنده در یک خوراک شامل مواد آلی و مواد معدنی می باشند، مواد آلی

 شامل اجزایی همچون کربوهیدرات ها، لیپید ها،پروتئین ها،اسیدهای نوکلئیک،اسیدهای آلی و ویتامین ها می باشند. فرق بدن حیوان و غذا در متفاوت بودن نوع ترکیبات مواد و همچنین مقدار ترکیباتی است که هر یک از این مواد در آن یافت می شوند (دهقانیان و نصیری مقدم،1384). مواد خوراکی مورد استفاده در تغذیه دام را بطور کلی و برحسب تعریف می توان به دو گروه عمده تقسیم کرد : 1- مواد خوراکی متراکم     2- مواد خوراکی خشبی (نیکخواه و امانلو،1374؛ نویدشاد و جعفری، 1379).

1-1-1- مواد خوراکی متراکم(کنسانتره ای) :

بنا به تعریف، مواد خوراکی متراکم، دارای الیاف خام کم، قابلیت هضم بالا و در نتیجه انرژی قابل دسترس بالایی برای دام می باشند و بر حسب نوع ماده متراکم، برخی از آنها پروتئینی و گروهی صرفا از ارزش انرژی زایی بالایی برخوردارهستند. مواد متراکم در جیره غذایی نشخوارکنندگان به عنوان مکمل جیره پایه و متعادل کننده مواد مغذی، که به همراه مصرف علوفه در مواقعی که نیاز دام بالا است، مورد استفاده قرار می گیرند (نیکخواه و امانلو، 1374؛نویدشاد و جعفری، 1379).

1-1-2- مواد خوراکی خشبی(علوفه ای) :

این گروه از مواد خوراکی دارای الیاف خام بالا (بیشتراز18 درصد) و میزان پروتئین متوسط   می باشند. قابلیت هضم نسبتا کم و در نتیجه انرژی قابل استفاده آنها برای دام در حد بالایی نیست.

الیاف علاوه بر تحریک عمل نشخوار و تولید بزاق، دارای قابلیت بافری می باشند. قابلیت بافری الیاف گیاهی از خصوصیات جذب سطحی آنها منشاء می گیرد که تمایل دارند آب، یون ها و سایر مواد محلول را به خود جذب کنند. بارزترین خصوصیت جذب سطحی الیاف،ظرفیت تبادل کاتیونی است که درواقع تعیین کننده ظرفیت بافری الیاف می باشد. ظرفیت تبادل کاتیونی دیواره سلولی از خصوصیات فیزیکوشیمیایی الیاف، خاصیتی است که در تنظیم فعالیت تخمیری نقش های قابل توجهی به آن نسبت داده شده و مقدار آن بسته به نوع الیاف متفاوت است. الیاف گیاهی یون های هیدروژن را طی فرایند تخمیر شکمبه ای، در سطح خود جذب و به آهستگی آزاد می کنند،بنابراین تامین کننده درجاتی از خاصیت بافری در شکمبه می باشند (شورنگ، 1379).

دیواره سلولی گیاهان، ساختمان پیچیده ای دارد که شامل پلیمرهای بزرگ سلولز، همی سلولز و لیگنین است. ارتباط نزدیک فیزیکی و شیمیایی بین مواد تشکیل دهنده دیواره سلولی، از تجزیه پذیری کربوهیدرات های ساختمانی گیاهان بوسیله میکروفلور شکمبه، جلوگیری می نماید                    (کانال و همکاران1، 1990).

در شرایط آب و هوایی ایران از کمبودهای اساسی در تغذیه دام، کمبود علوفه است. از سوی دیگر به علت شرایط نامناسب برداشت و نگهداری، بخش قابل توجهی از مواد مغذی علوفه از بین می رود (چاجی و همکاران، 1385).

والدو2 (1986) عوامل مهم در تبدیل علوفه به تولیدات دامی را بصورت زیر بیان می نماید.

ماده خشک مصرفی و یا انرژی مصرفی، قابلیت هضم، بازدهی تبدیل انرژی هضم شده به انرژی متابولیسمی و بازدهی انرژی متابولیسمی به انرژی خالص در تولیدات

این مطلب را هم بخوانید :

پایان نامه رایگان درباره امام صادق، امام زمان

 دامی.