چکیده

در کشور ایران که برمبنای نظام اسلامی شکل گرفته است،به دلیل اعتقادات مذهبی،مشارکت و تعاون در راستای محرومیت زدایی از اهمیت خاصی برخورداراست.کمیته امداد امام خمینی(ره) یکی از نهادهای شکل گرفته پس از انقلاب است که هدف اصلی آن حمایت از محرومان و مستضعفان و جلب مشارکت های مردم به منظور گسترش عدالت است.هدف این تحقیق سنجش عملکرد مدیران و افزایش مشارکتهای مردمی است.این پژوهش با بهره گرفتن از روش توصیفی پیمایشی انجام پذیرفت.جامعه آماری این تحقیق کلیه مدیران سازمان کمیته امداد امام خمینی(ره) استان مرکزی (84 نفر) می باشند که به روش سرشماری مورد مطالعه قرار گرفتند. روایی پرسشنامه توسط اساتید و خبرگان مورد تأیید قرارگرفت.به منظور سنجش پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد که برابر با 855/0 بدست آمد.تجزیه و تحلیل داده ها با بهره گرفتن از آمار توصیفی و استنباطی صورت پذیرفت.در آمار استنباطی از آزمون های t تک نمونه ای استفاده شد.بر اساس فرضیات پژوهش مهارت،توانمندی و ویژگی های شخصیتی مدیران این مجموعه مورد ارزیابی قرارگرفت.نتایج بدست آمده از یافته ها نشان داد،سه مؤلفه مورد بررسی در سطح مطلوبی قراردارند.

مقدمه

فقرزدایی و کاهش فاصله طبقاتی بین اقشار مختلف مردم و ایجاد نظام عادلانه توزیع درآمد از جمله اهداف و سیاست های کلان هر جامعه ای می باشد.هم مردم و هم دولت خواهان برقراری عدالت اقتصادی و به تبع آن عدالت اجتماعی در جامعه می باشند.در نظام اقتصاد اسلامی با توجه به این که تشریع کننده چنین نظامی خداوند متعال است و ازسوی دیگر برقراری قسط و عدل و به تبع آن عدالت اقتصادی از جمله اهداف رسالت پیامبران الهی شمرده می شود،تحقق عدالت اقتصادی در چنین نظامی دور از دسترس نخواهد بود.(قدیمی دیزج،1379)

کمیته امداد امام خمینی (ره) به عنوان یکی از دستاوردهای این نظام به منظور کاهش فاصله طبقاتی بر اساس اصل تعاون و احسان شکل گرفته است.به عبارت دیگر می توان این نهاد را به عنوان الگویی از تأمین اجتماعی در اقتصاد اسلامی درنظر گرفت که با طرح ها و برنامه هایی که انجام می دهد جامعه را با همکاری و مشارکت مردم به سمت فقرزدایی سوق می دهد.لازمه درک این موضوع که آیا این سازمان به اهداف خود دست یافته است یا نه،محقق را برآن داشت تا به بررسی و ارزیابی عملکرد این نهاد در زمینه جذب کمک  ها و مشارکت های مردمی بپردازد.از آن جا که نبض عملکرد هر سازمان به دست مدیران آن سازمان است،در این پژوهش به ارزیابی عملکرد مدیران سازمان کمیته امداد امام خمینی(ره) استان مرکزی پرداخته شده است.در اهمیت موضوع ارزیابی گفته شده است که:ارزیابی، به عنوان یک فعل، از ابتدای خلقت بشر و در ذات و كردار اغلب موجودات زنده، به نوعی حضور داشته و اساسا مبنای رفتارهای فطری و اكتسابی بشر بوده است. ادیان الهی عموما معیار و شاخص های رفتاری و كرداری به انسانها عرضه كرده، در ازای تبعیت از آنها پاداشهای معین و در صورت استنكاف نیز مجازاتهای معینی را بشارت داده اند.(تاج الدین و همکاران،1388، 42)

ارزیابی از اصول ضروری زندگی فردی و اجتماعی انسانها، و با نظام بهسازی نیروی انسانی کاملاً مرتبط است. اهمیت این مسئله تا حدی است که مولا علی علیه السلام در نامه 53 نهج البلاغه خطاب به مالک اشتر می فرمایند:” نباید نیکوکار و بدکار نزد تو به یک پایه باشند که آن، نیکوکاران را از نیکویی کردن بی رغبت سازد و بدکاران را به بدی کردن وا دارد؛ هر یک از ایشان را به آنچه گزیده جزا ده”.

ارزیابی عملکرد از جمله ابزارها و وسایل مؤثر مدیریت منابع انسانی است که با به کارگیری صحیح این ابزار نه تنها هدف ها و مأموریت های سازمان با کارایی مطلوب تحقق می یابد بلکه منافع کارکنان و جامعه نیز تأمین می گردد.فرایند ارزیابی عملکرد، راهکاری را در اختیار سازمان قرار می دهد که از طریق آن اعضای سازمان به میزان اثربخشی وظایف شغلی خود پی می برند.(سعادت،1376)

در فصل اول این تحقیق کلیات مطرح شده است،فصل دوم مروری است بر پیشینه و ادبیات مرتبط با موضوع تحقیق،فصل سوم و چهارم روش ها و تجزیه و تحلیل های آماری رادر برگرفته است.در فصل پنجم نیز نتیجه گیری و پیشنهادها ارائه شده است.

-1- بیان مسأله

از دیرباز رسیدگی به فقرا و مستمندان در جوامع بشری مرسوم بوده و بسته به فرهنگ و آداب و رسوم و دیدگاه های مردم،حاکمان آن جوامع اقدام به حمایت از محرومان می نمودند.هم اکنون نیز در کشورهای مختلف بسته به نوع حکومت،تحت عناوین مختلف وزارت رفاه اجتماعی،نهادهای خیریه دولتی و سازمان های حمایتی غیردولتی سعی در شناسایی علل،عوامل و ارائه راهکارهای عملی در زدودن چهره فقر و تنگدستی در جوامع خود دارند.(انصاری،82،1382)

فقرزدایی و کاهش فاصله طبقاتی بین اقشار مختلف مردم و ایجاد نظام عادلانه توزیع درآمد از جمله اهداف سیاست های کلان هر کشوری می باشد و به عبارت

 دیگر،هم مردم و هم دولت خواهان برقراری عدالت اقتصادی و به تبع آن عدالت اجتماعی در جامعه می باشند.در کشور ما ایران،نیز، به دلیل اعتقادات مذهبی،محرومیت زدایی از اهمیت خاصی برخوردار بوده و اعتقاد بر این است که اگر توزیع ثروت عادلانه صورت پذیرد،اصولاً فقیری وجود نداشته و اختلاف طبقاتی موجود در جامعه علت همین بی عدالتی در توزیع ثروت و درآمد است.(قدیمی دیزج،2،1379)

نظام جمهوری اسلامی با الهام از آیات و روایات ائمه معصومین (ع) حمایت از محرومان و مستضعفان را آرمان خود دانسته است.در راستای تحقق این آرمان نهادها و سازمان هایی نظیر سازمان بهزیستی،هلال احمر،بنیاد مستضعفان و جانبازان،کمیته امداد امام خمینی(ره) و … شکل گرفته اند.

کمیته امداد امام خمینی(ره) یکی از نهادهایی است که به دستور بنیانگذار جمهوری اسلامی تأسیس گردید.این نهاد از بدو شکل گیری تلاش کرده است تا با جلب حمایت ها و مشارکت های مردمی، در راستای محرومیت زدایی گامی بلند بردارد.واضح و مبرهن است که مشارکت مردم یکی از ارکان اساسی این سازمان محسوب می شود.

برخی از صاحب نظران، تعریف زیر را برای مشاركت ارائه نموده اند: “مشاركت درگیری ذهنی و عاطفی اشخاص در موقعیت های گروهی است كه آنان را بر می انگیزد تا برای دستیابی به هدف های گروهی یاری دهند و در مسئولیت كار شریک شوند”. با توجه به آنچه كه درتعریف مشاركت آمد، می توان به روشنی دریافت كه تحقق مشاركت مستلزم فراهم آمدن برخی پیش نیازهاست. برخی از این پیش نیازها در وجود شركت كنندگان و برخی دیگر در محیط پیرامون جای دارند.این پیش نیازها تحقق و كارسازی مشاركت را تعیین كرده و سطح آن را مشخص می سازند.چگونگی عملکرد مدیریت در جلب مشارکت مردمی،یکی از اصلی ترین پیش نیازها است.(غفاری و جمشیدزاده،19،1390)

علی رغم اهمیت نقش مدیران در جلب مشارکت ها و حمایت های مردمی،پژوهش های اندکی پیرامون این موضوع صورت پذیرفته است.هیچ یک از تحقیقات صورت گرفته نیز به بررسی عملکرد مدیریت در جلب مشارکت ها و حمایت های مردمی در کمیته امداد امام خمینی (ره) نپرداخته اند.لذا این پژوهش در پی یافتن پاسخ این سؤال است که عملکرد مدیران کمیته امداد امام خمینی(ره) استان مرکزی در جلب مشارکت ها و کمک های مردمی چه تأثیری دارد؟

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق

نگاهی به اهداف، اصول و فلسفه توسعه پایدار روشن می سازد که پایداری توسعه در گرو مشارکت مردم یک کشور در برنامه ریزی و اجرا و ارزشیابی طرح ها است. در توسعه پایدار مردم ثروت واقعی هر ملتی را تشکیل می دهند و هدف توسعه نیز ایجاد شرایطی است که مردم بتوانند از عمر طولانی و زندگی سالم بهره مند شوند. به عبارت دیگر توسعه وسیله ای برای رشد و تعالی انسان ها است و لذا انسان بالاترین اهمیت را درتوسعه دارد.توسعه پایدار علاوه بر توجه به مسایل اقتصادی، به مقدار زیادی به سمت اهداف انسانی و اجتماعی و فرهنگی گرایش دارد، در نتیجه مردم و عدالت اجتماعی در این توسعه، اهمیت فراوانی دارند برای دستیابی به عدالت اجتماعی مشارکت مردم در امور اقتصادی و اجتماعی، سیاسی یک مسأله بنیادی است.(عامری وهمکاران،68،1390) مطالعه چگونگی مشاركت مردم در امور جامعه بعنوان ركن مهم توسعه سیاسی، اجتماعی و حیات مدنی است.(طالبی نژاد،1388، 2)

مشارکت مردم در امور خیریه یکی از انواع مشارکت ها است که از بطن جامعه نشأت می گیرد.در واقع هیچ تمدن بشری نبوده است که در آن مردم در انواع فعالیت های خیرخواهانه مشارکت نداشته باشند.( Ministry of Social Affairs،1,2010)

کمیته امداد امام خمینی(ره) یکی از نهادهایی است که از آغاز انقلاب اسلامی در جلب مشارکت های مردمی وهدایت آن ها به سوی فقرزدایی و ترویج عدالت نقشی پررنگ داشته است. حضرت امام خمینی رحمه الله درباره اهمیت، جایگاه و نقش کمیته امداد می فرمایند: «این گروه های عزیز و کمیته ها و همین طور کمیته امداد، یک عمل بسیار لطیف ظریف شریف دارند که با این عمل، ان شاءاللّه می توانند ریشه فقر را از سرتاسر کشور به امداد ملت بزرگوار ایران و به همت دولت بزرگوار ایران، این ریشه را از بیخ و بن بکنند”. ایشان در باب اهمیت مشارکت مردم در امور کمیته امداد فرموده اند” آنهایی که دارای یک مکنتی هستند توجه داشته باشند که به این مستمندان که ولی نعمت ما هستند رسیدگی کنند.حضرت آیت الله خامنه ای نیز فرموده اند: “البته این چنین كمیته ای كه هم اكنون از كمك های دولتی هم برخوردار هست و به كمك های مردمی هم متكی است باید هرچه بیشتر به كمك های مردمی متكی بشود. و مردم عزیز ما باید به این چنین ارگان هایی و این كمیته محترم و كوشنده و فعال كمك كنند تا بتوانند با سازماندهی درست خود تلاش لازم را برای امداد به محرومان و مستمندان كه بالفعل احتیاج به كمك دارند و امداد به این ها ادامه بدهد”.

مطالب ذکر شده،گویای اهمیت مشارکت مردم در فعالیت های کمیته امداد امام خمینی(ره) است.مشارکت زمانی رخ می دهد که مردم و مدیران نیازمند آن باشند و ساز و کارهای مشارکتی نیز وجود داشته باشند.(wang,2008,322) این طور می توان نتیجه گرفت که مدیریت کارا یکی از ابعاد سازنده مشارکت مردمی است.در واقع مدیریت یكی از اركان زندگی اجتماعی است ، زیرا در اجتماع، منافع و مقاصد افراد وسرنوشت اشخاص با یكدیگر ارتباط و در بسیاری موارد، اشتراك پیدا می كند. انسان ها كه اجتماعی زندگی می كنند، به برنامه ریزی و سازمان دهی سیستمی نیازمندند كه بتواند آنان را به اهدافشان رهنمون سازد. مدیریت و راهكارهای آن و تربیت مدیران لایق از اهم مبانی فكری دینی محسوب می شود.(صیادی و وکیلی،110،1390)

با توجه به اهمیت مشارکت مردم در فعالیت های کمیته امداد امام خمینی(ره) و نقش مهم مدیران این سازمان در جلب حمایت های مردمی،در این تحقیق تأثیر عملکرد مدیران کمیته امداد امام خمینی(ره) در جلب مشارکت ها و کمک های مردمی بررسی می شود.

1-3- اهداف تحقیق

1-3-1) هدف اصلی

سنجش عملکرد مدیران و افزایش مشارکتهای مردمی.

1-3-2) اهداف فرعی

این مطلب را هم بخوانید :

• ارتقای عملکرد مدیران کمیته امداد امام خمینی(ره) در راستای جلب مشارکت ها و کمک های مردمی.
• ارائه راهکارهای مناسب به منظور افزایش مشارکت ها و کمک های مردمی.

1-4- فرضیات تحقیق

1-4-1- فرضیه اصلی

عملکرد مدیران کمیته امداد امام خمینی(ره) استان مرکزی در جلب مشارکت ها و کمک های مردمی در سطح مطلوبی است.

1-4-2- فرضیات فرعی

• مهارت مدیران کمیته امداد امام خمینی(ره) استان مرکزی در جلب مشارکت ها و کمک های مردمی در سطح مطلوبی است.
• توانمندی مدیران کمیته امداد امام خمینی(ره) استان مرکزی در جلب مشارکت ها و کمک های مردمی در سطح مطلوبی است.
• ویژگی های شخصیتی مدیران کمیته امداد امام خمینی(ره) استان مرکزی در جلب مشارکت ها و کمک های مردمی در سطح مطلوبی است.

1-5 – نوع و روش تحقیق

این تحقیق برحسب هدف،تحقیقی کاربردی است به دلیل آن که هدف آن توسعه دانش کاربردی درزمینه ای خاص است، و برحسب نحوه گردآوری داده ها،تحقیقی توصیفی ازنوع پیمایشی است زیرا به توصیف شرایط