معیارهای ساماندهی خدمات فنی- تعمیراتی و کارگاه های مجاز

با توجه به سلسله مراتب عملکردی فعالیت های شهری، معیارهای ساماندهی صنایع و خدمات به تفکیک در سه رده حوزه سکونتی، حوزه شهری و حوزه فرا شهری ارائه شده است.

ترکیب کاربری ها در حوزه سکونتی

در حوزه سکونتی، خدمات فنی- تعمیراتی در ترکیببا سایر واحدهای خدماتی محله ای استقرار می یابند. کلی ترین تقسیم بندی و ترکیب کاربری های مجاز محل های عبارتند از:
- مسکن، شبکه معابر و تاسیسات و تجهیزات محله ای

• مراکز اداری، آموزشی، درمانی و …
• فضاهای فراغتی، فرهنگی، تفریحی و پذیرایی
• خدمات تجاری و خرده فروشی انواع کالا
• خدماتفنی- تعمیراتی و کارگاه های تولیدی- خدماتی
• خدمات شخصی و خانگی

شاخص های تشخیص

با توجه به فقدان تعاریف و تقسیم بندی کالبدی شهر از یک سو و ضرورت تشخیص کاربری های محله ای از غیر محله ای، از سوی دیگر لازم است که امکان تشخیص خدمات محله ای از غیر آن، به اتکاء با شاخص های مختلف و متنوع تعریف شوند. مهم ترین شاخص های تعیین و تشخیص خدمات فنی- تعمیراتی محله ای از واحدهای نظیر در مقیاس های بالاتر عبارتند از:
(یاری, ۲۰۱۱)
بنابراین چنانچه تشخیصداده شود که واحدهای موجود فنی- تعمیراتی جزئی از خدمات محله بوده و لیکن از نظر نوع فعالیت و یا محل استقرار باعث مزاحمت می شوند، ضروری است که با تمهیدات مناسب نحوه فعالیت کالبدی استقرارشان با شرایط آسایش سکونتی محله انطباق داده شود.

معیارهای ساماندهی بر پایه الگوهای استقرار

به طور کلی می توان عمده استقرار صنایع و خدمات فنی محله ای را به سه الگوی عمده تقسیم نمود که عبارتند از:
استقرار پراکنده
استقرار خطی
استقرار متمرکز (متکان, ۱۳۸۹)

الگوی استقرار پراکنده

استقرار پراکنده خدمات محله ای، به ویژه خدمات فنی- تعمیراتی، اساساً الگوی مناسبی نبوده و به دلیل ضعف پوشش خدمات رسانی واحدهای پراکنده، این گونه واحدها گرایش به تجمع دارند، لذا:
ضروری است که مدیریت شهری چه از طریق تهیه طرح های شهری و طرح های موردی و چه از طریق طرح های سامان بخشی و هنگام صدور مجوز برای احداث خدمات محله ای و به ویژه خدمات تولیدی و فنی-تعمیراتی، از احداث پراکنده واحدها جلوگیری نموده و واحدهای پراکنده موجود را نیز به استقرار خطی و متمرکز نمایند(همگروه, ۱۳۷۱).

الگوی استقرار خطی در حوزه سکونتی

ویژگی های الگوی خطی
رایج ترین نحوه استقرار واحدهای خدماتی محله ای، استقرار خطی در بدنه معابر محله ای می باشد. الگوی استقرار خطی دارای ویژگی ها و قابلیت های زیر است:

• • در لبه معابر محله ای مستقر شده و لذا دارای امکان دسترسی سواره و پیاده می باشند.
  • جمعیت تحت پوشش(مشتریان بالقوه) در الگوی خطی به مراتب بیش از سایر الگوها می باشد.
  • به دلیل تنوع واحدهای مستقر، امکان انتخاب بیشتری برای مشتری فراهم می شود.
  • با استقرار واحدهای متنوع خرده فروشی، تعمیراتی و خدمات پذیرایی و تفریحی، خیابان های محله ای به فضای پر رونق و فعال خرید گردشی بدل شده و از این طریق یکی از فضاهای اجتماعی و پاتوق های مناسب محله ای برای کلیه گروه های سنی- جنسی در تمام طول روز و ساعت اولیه شب پدید می آید.

• • با این نحوه استقرار، قابلیت های اقتصادی- اجتماعی پدید آمده، ساماندهی خیابان محله ای با کارکرد خدمات رسانی، تفرجی و ترافیکی با سهولت بیشتری امکان پذیر می گردد.

در الگوی خطی استقرار خدمات محله ای، قابلیت خود پالایی و خود کنترلی وجود دارد. به این معنی که چون واحدهای متنوع در کنار یکدیگر قرار دارند، در صورت ایجاد مزاحمت توسط یک واحد که مشکلاتی را برای واحدهای مشابه همجوار و واحدهای مسکونی جبهه پشت لبه ها پدید آورد، فعالیت واحد مزاحمت آفرین در تقابل با همسایگان و رفتارهای خرید- گردشی و تفرجی ساکنان محله و سایر کسبه قرار می گیرد. در این صورت و با توجه به « جو موجود » انتقال واحد مذکور و یا بهینه سازی فعالیت آن با سهولت بیشتری انجام می شود(قلیزاده, ۲۰۰۱).

شاخص های تشخیص معابر محله ای

الگوی استقرار خطی معمولاً در لبه معابر محله ای شکل می گیرند. بنابراین تشخیص خیابان های محله ای و شناخت ویژگی ها و مشخص اتان ها اهمیت زیادی در راهنمایی مدیریت ساماندهی دارند.
مهمترین ویژگی های معابر محله ای، محل استقرار خدمات فنی و تعمیراتی عبارتند از:
بنا به تعریف ارائه شده در « آیین نامه طراحی راه های شهری » راه های شهری به سه دسته شریانی درجه یک، درجه دو و راه های محله ای تقسیم شده اند.
براساس تقسیم بندی فوق، خیابان های محلی اصلی و فرعی دارای کارکرد جابه جایی، دسترسی و اجتماعی می باشند.
- براساس تعریف، خیابان های محلی به خیابان های اطلاق شده که در داخل هسته های شهری قرار دارند.
- معابر محله ای کاربری به بازار خطی و مرکز خدمات محله ای بدل می شوند، برخلاف تصور « مرز محلات » نبوده بلکه به نوعی « مرکز محلات » محسوب می گردند.
- یکی دیگر از عوامل تشخیص معابر مرکز محله ای، استقرار خدمات متنوع در مقیاس محله ای و در لبه معابر مذکور می باشد.
با توجه به خصوصیات برشمرده، می توان اظهار داشت که در الگوی استقرار خطی، خدمات محله ای و از جمله خدمات فنی- تعمیراتی در لبه معابر مستقر می گردند که: