چکیده

این پژوهش به منظور بررسی اثر جمعیت طبیعی علف های هرز بر شاخص های عملکرد و رشد گیاه ذرت شیرین (بیسین) در تراکم های گیاهی مختلف آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1391-1390 در مزرعه دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج انجام شد. عاملهای آزمایشی شامل 2 فاکتور، تراکم بوته ذرت در سه سطح (65  D1= و 75D2= و 85 D3= هزار بوته در هکتار) و تداخل علف های هرز در چهار سطح (عدم تداخل به عنوان کشت خالص C0= ، تداخل تا مرحله 9 برگی  C1= و تداخل تا مرحله 13 برگی=  C2و تداخل تا پایان مرحله C3=) بود. در خصوص اثر تراکم های مختلف کاشت نتایج نشان می داد که تراکم (75 هزار بوته در هکتار ) ذرت می تواند از طریق افزایش پتانسیل رقابتی خود رشد علف های هرز را کاهش دهد و در خصوص تداخل علف های هرز تیمارهای عاری از علف های هرز بیشترین عملکرد را دارا بودند. نتایج نشان داد که تیمار تراکم بوته برصفات مورد بررسی شامل وزن تر کل، وزن هزار دانه، وزن تر ریشه، عملکرد تر علوفه، وزن خشک ساقه، تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در ردیف بلال، عملکرد دانه، وزن تر بلال، وزن تر برگ، وزن خشک برگ، اثر معنی داری داشته ولی بر تعداد دانه در بلال، وزن خشک بلال و وزن تر ساقه اثر معنی داری نداشته است. نتایج نشان داد که تیمار تداخل علف های هرز بر صفات مورد بررسی شامل وزن تر کل، وزن هزار دانه، وزن تر ریشه، عملکرد تر علوفه، وزن خشک ساقه، تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در ردیف بلال، عملکرد دانه، وزن تر بلال، وزن تر برگ، وزن خشک برگ، تعداد دانه در بلال، وزن خشک بلال و وزن تر ساقه اثیر معنی داری داشته است و اثر متقابل تیمارهای تراکم بوته و تداخل علف های هرز بر صفات مورد بررسی شامل وزن تر کل، وزن تر ریشه، عملکرد تر علوفه، وزن خشک ساقه،تعداد ردیف در بلال، عملکرد دانه، وزن تر بلال،وزن خشک بلال، وزن تر برگ، وزن خشک برگ  اثر معنی داری داشته ولی بر وزن هزار دانه و وزن تر ساقه اثر معنی داری نداشته است.

کلمات کلیدی: عملکرد، ذرت شیرین، تراکم گیاهی، علف های هرز، جمعیت طبیعی

1-1- مقدمه :

بشراز زمان قدیم به کشاورزی توجه داشته است وهمیشه در جهت بهبود وتوسعه آن کوشیده وبرای افزایش تولیدات ورونق کشاورزی از تمام عوامل و امکانات موجود درهر دوره بهره گرفته است.بسیاری از مردم کشاورزی را مادر تمدن وصنعت و شاخص درجه رشد وترقی هرکشوری می دانند ومعتقدند که بدون کشاورزی پویا استقلال سیاسی واقتصادی کامل هر کشور دور از انتظاراست به خصوص در عصری که ما زندگی می کنیم از تولیدات کشاورزی به عنوان صلاحی مؤثر در جهت تحکیم اکمیت وسلطه سیاسی استفاده می شوند.روند افزایش جمعیت جهان از یک سو وتولیدات کشاورزی ونحوه توزیع آنها از سوی دیگر نشان میدهد که تامین مواد غذایی مورد نیاز بشر با مشکلات فراوان همراه است وتعداد قابل توجهی از مردم از کمبود مواد غذایی و سوء تغذیه رنج می برند. افزایش تولیدات کشاورزی به دو طریق امکانپذیر است : یکی ازدیاد سطح زیر کشت و دیگری افزایش عملکرد در واحد سطح، افزایش سطح زیر کشت در بسیاری از مناطق با محدودیتهایی از قبیل نبودن اراضی مساعد و کمبود منابع آب وسایر وعوامل تولیدی روبروست ؛ولی برای حصول نتیجه مطلوب در زمینه افزایش تولید در واحد سطح باید اصول و قواعد کشاورزی به موقع ودر حد معقول به کار گرفته شود واز عوامل تولید حداکثر استفاده به عمل آید. یکی از اصول بسیار مهم کشاورزی که تاثیر قابل توجهی در افزاش تولید در واحد سطح دارد آن است که محصول را در مراحل مختلف تولید از گزند عوامل زیان اور حفظ کنند.همواره بخشی از تولیدات کشاورزی بر اثر حمله ی این نوع عوامل از لحاظ کمّی‌ و کیفی آسیب می بینند و در بعضی موارد کل محصول از بین می رود.به غیر از سیل،تگرگ،بادو سرمای بی موقع،عوامل دیگری مانند: بیماریهای گیاهی،آفات و علفها هرز به محصولات کشاورزی خسارت وارد می کنند.

علف های هرز بعنوان یکی از مهم ترین عوامل کاهش دهنده محصولات کشاورزی به شمار می روند، بطوریکه که مشکلات این گیاهان، میلیون ها کشاورز و هزاران محقق را به خود مشغول داشته است. به عقیده برخی از محققان، خسارت علف های هرز به محصولات زراعی می تواند بین 10تا 100 درصد متغیر باشد و بطوری که اگر این گیاهان بدرستی کنترل یا مدیریت نشوند، زیان آنها به تولیدات کشاورزی می تواند بیش از آفات وبیماری ها باشد. از250000 گونه گیاهی شناخته شده حدود 250 گونه (1/0 درصد)آن علف هرزمی باشند که 76 گونه از آنها جزء مضر ترین علف های هرز دنیا به شمار می روند. این 76 گونه به 30خانواده گیاهی تعلق دارند که حدود نیمی از آنها با آنکه درکشور ما سابقه طولانی دارد اما تا دهه اخیر بعنوان فعالیتی جنبی به حساب می آمد. شناخت بیشتر نقش علف های هرز در کاهش تولید باعث آن گردیده که در سالهای اخیر توجه به شناخت وکنترل این گیاهان بیشتر شود. به طوری که امروزه تلاش تعدادی ازکشاورزان ما درجهت کنترل علف های هرز، مبتنی بر روش های علمی است که درکشور های پیشرفته رایج می باشد. از طرف دیگر مشکلات زیست محیطی ناشی ازکاربرد بی رویه علفکش ها سبب شده که در رابطه با کنترل علف های هرز قبل از هر چیز توجه ویژه ای به شناخت بیولوژی واکولوژی این گیاهان معطوف شود. برای دست یابی به یک نظر جامع درمورد مسئله علف های هرز، شناخت دقیق فلور علف های هرز ضروری است، در حقیقت ماهیت فلور علف های هرز تا حد زیادی زمان و روش کنترل را تعیین می کند. بنا براین شناسایی و برآورد جمعیت علف های هرز هر منطقه به عنوان  یک نیاز اولیه برای اتخاذ روشی موثر در اجرای برنامه های کنترل مطرح است. شناسایی فلورعلف های هرز یک منطقه علاوه بر نقشی که در مدیریت این گیاهان دارد، می تواند در زمینه استفاده های غذایی و دارویی و مرتعی ازگیاهان از جمله گیاه ذرت بیسین نیز حائز اهمیت باشد.

-2- فرضیه های تحقیق

• علف های هرز موجب کاهش راندمان تولید محصول ذرت می شوند.
• تغییر در تراکم کاشت ذرت موجب کنترل علف های هرز غالب می شود.
• جمعیت های مختلف علف هرز تاثیرمتفاوتی بر عملکرد ذرت بیسین دارد.

1-3- اهداف تحقیق

1- تعیین میزان كنترل علف های هرز در اثر فشار رقابتی در تراكم های مختلف كاشت ذرت.

2- تعیین تراكم مطلوب ذرت در شرایط حضور علف های هرز برای منطقه مورد مطالعه و مناطق مشابه.

3- تعیین بحرانی ترین دوره حضور علف های هرز.

1-4- کلیات ذرت

1-4-1- تاریخچه ی پیدایش ذرت:

این مطلب را هم بخوانید :

بررسی های باستان شناسی و فسیل شناسی گیاهی نشان می دهد که ذرت پیوسته به صورت یک گیاه زراعی عمده تقریباً از 5000 سال پیش در مکزیک و گواتمالا کشت می شده است و بومی این نواحی است. کریستف کلمب، یک سال پس از ورود به قاره آمریکا، در سال 1493م  بذر ذرت را با خود به اسپانیا برد. این گیاه به دلیل بالا بودن عملکردش از آنجا به پرتقال و سپس به دیگر کشورهای اروپایی برده شد. از آنجا هم این گیاه به قاره آفریقا و تعدادی از کشورهای آسیایی از جمله هند و ژاپن راه یافت(نورمحمدی، 1385).

ذرت پس از گندم و برنج مهمترین ماده غذایی دنیا را تشکیل می دهد ذرت از لحاظ فتوسنتزی گیاهی چهار کربنه است. گرچه دامنه ی سازگاری آن گسترده است ولی در اقلیم های گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد بهتری دارد. ذرت از جمله گیاهانی است که عملکرد دانه ی آن در عرض های جغرافیایی بالاتر از خاستگاه خویش زیادتر است. به دلیل استعداد زیاد در تولید دانه، ذرت را پادشاه غلات نامیده اند(امام، 1364).  کشت ذرت در ایران سابقه نسبتاً طولانی دارد ولی هرگز مورد توجه قرار نگرفته و همیشه بصورت محصول حاشیه ای که ارزش چندانی نداشته کشت می گردیده است. اولین بار در سال 1352 سطحی معادل چهار هزار هکتار بوسیله ی اداره کل مهندسی زراعی به منظور تامین خوراک دام وطیور کشت گردید (نورمحمدی و وهمکاران، 1383).از نظر مناطق جغرافیایی مساعد برای توسعه کشت ذرت در ایران با توجه به نیازمندی های ذرت از لحاظ طول روز رشد، مجموع نیازهای حرارتی، خاک مناسب و آب مورد نیاز، استان های اصفهان، خوزستان، فارس، چهار محال بختیاری، تهران، کرمانشاه مساعد ترین مناطق هستند. در ایران ذرت معمولاً در گرگان و گنبد، خوزستان، کرمانشاه، خراسان، گیلان و مازندران تولید می گردد. در بین استان های تولید کننده ذرت، استان فارس با تولید بیش از 46 درصد کل دانه کشور مقام اول را در تولید این محصول دارد. ذرت بعد از گندم و برنج مقام سوم را بین حصولات زراعی در جهان به خود اختصاص داده است(نورمحمدی و همکاران، 1384).

1-4-2- اهمیت محصول ذرت و موارد مصرف آن

دو سوم از ماده خشک قابل مصرف انسان را غلات تشکیل می دهند که 54 درصد از آن به ترتیب به گندم، برنج و ذرت اختصاص داد. تقریباً 55 درصد از پروتئین ها، 15 درصد چربی ها، 70 درصد کربوهیدرات