2-12) نظریه فضای حیاتی. 57
2-13) نظریه ارگانیکی. 58
2-14) نظریه سیلاک.. 59
2-15) نظریه شرایبر. 59
2-16) موقعیت جغرافیایی. 59
2-17)دیدگاه روابط مبتنی بر قدرت که به ویژگی سلسله مراتبی دولت ها در درون نظم جهانی تأکید می کند. 61
3-1) مشخصات جغرافیایی ایران. 63
3-1-1) موقعیت جغرافیایی ایران. 64
3-1-2) فلات ایران. 66
3-1-3) کشور ایران. 67
3-1-4) همسایگان و مناطق مرزی ایران. 69
3-1-5) شکل جغرافیایی ایران. 71
3-1-6) موقعیت ریاضی. 72
3-1-7) موقعیت نسبی. 73
3-1-8) موقعیت منطقه ای.. 74
3-1-9)موقعیت جهانی. 75
3-1-10) موقعیت بری.. 76
3-1-11) موقعیت بحری.. 76
3-1-12) موقعیت استراتژیکی. 77
3-1-13) موقعیت حایل. 78
3-1-14) موقعیت ترانزیتی. 78
3-1-15) موقعیت ژئوپولیتیک ایران. 80
3-1-15-1)تاثیرپذیری مسائل ژئوپلتیکی ایران از موقعیت جغرافیایی. 81
3-1-15-2) عوامل جغرافیایی که در افزایش یا کاهش ژئوپلتیکی قدرت ایران نقش داشته و دارند 82
3-1-16) مسائل سیاسی و جنگ… 83
3-1-17) مسائل ژئواکونومی. 84
4-1) سیر تحولات حکومت در ایران. 87
4-2) سیر تكوین و تحول حكومت در ایران. 92
4-3)ویژگیهای عمده نظامهای حکومتی ایران. 102
4-4) جایگاه موقعیت جغرافیایی ایران در نظریه های ژئوپلتیکی. 104
4-4-1)جایگاه ایران در تئوری ماهان. 104
4-4-2)جایگاه موقعیت ایران در تئوری هارتلند مکیندر. 105
4-4-3)جایگاه ایران در تئوری ریملند اسپایکمن. 106
4-4-4)جایگاه ایران در تئوری کمربندهای شکننده کوهن. 106
4-4-5)جایگاه ایران در تئوری مرکز مرکز های یوردیس فون لوهازن. 108
4-4-6)جایگاه ایران در تئوری جهان بینی برژینسکی. 108
4-4-7)جایگاه ایران در نظریه های جدید ژئوپلیتیکی. 109
4-4-8)جایگاه ایران در تئوری ژئوکالچرایمانوئل والرشتاین. 110
4-4-9)جایگاه ایران در تئوری برخورد تمدن های هانتیگتون. 111
4-5)تحلیل حکومت یا نظام سیاسی از منظر فضایی. 112
4-5)هویتسازی ملی در دوران پهلوی اول. 117
4-6) نوسازی در عصر پهلوی.. 117
4-7)دولت مطلقه، تجدد و هویتسازی ملی. 119
4-8)فرایند شکلگیری دولت مدرن. 120
4-9)پهلویسم (ایرانگرایی و شاهپرستی) 124
4-10)جنبش دانشجویی در ایران. 125
5-1) مقدمه. 127
5-2)ارزیابی فرضیه ها 128
5-2-1) فرضیه اول. 128
5-2-2) فرضیه دوم 129
5-3) نتیجه گیری.. 129
منابع و مأخذ 131
چكیده
دراین پژوهش سعی شده که با بررسی نظریه های جغرافیای سیاسی و تحولات آتی که در روند این نظریهها گذشته است یک بررسی اجمالی صورت گیرد. آلفرد ماهان بر نقش مناطق دریایی و هالفورد مکیندر بر نقش مناطق خشکی تاکید می کند. سایر نظریه ها ملهم از این دو نفراست. هالفورد مکیندر بر نقش مناطق خشکی تاکید می کند هالفرد مکیندر، نظریه «هارتلند» یا قلب زمین را مطرح کرد. به نظر وی منطقه اروپا شرقی، هارتلند محسوب می شد. در نظریه مکیندر: خاور میانه جزء مناطق هلالی شکل محسوب می شد و به همین دلیل همواره جز مناطق کلیدی کشمکش بین شوروی و امریکا بود. دکتری معروف رواسای جمهوری امریکا مانند دکترن ترومن و آیزنهاور در همین جهت بود. در سالهای بعد یکی دیگر از نظریه پردازان ژئوپولیتیک به نام ان. جی. اسپایکمن با ایجاد تغیراتی در نظریه هارتلند نظریه ریمیلند (مناطق حاشیه ای) را ارائه کرد. وی بر این باور که هر دولتی مناطق ریمیلند را کنترل کند بر جهان حکومت خواهد کرد. اس. بی کوهن نظریه« کمربندهای شکننده» را مطرح کرد.
این پژوهش از نوع مطالعات توصیفی، تحلیلی می باشد و مبتنی بر روش كتابخانه ای انجام می پذیرد. اطلاعات اسنادی و كتابخانه ای از طریق مراجعه به كتب ، مجلات علمی و پژوهشی ، مقالات و سایت های اینترنتی گردآوری شده است. مطالعات كتابخانه ای ، بعنوان محور اصلی و اساسی در زمینه دسترسی به اطلاعات و منابع مورد نظر قرار گرفته است و سعی گردیده با فیش برداری از منابع مختلف و تاكید بر منابع مهم كتابخانه ای زمینه قوام یابی اطلاعات تحقیق بیشتر گردد. اطلاعات به دست آمده بعد از طبقه بندی، مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در این رابطه از جداول و نقشه های مربوط به موضوع نیز استفاده گردیده است. به طور کلی محتوا، قلمرو و موضوعات مورد بحث را می توان در چند مورد زیر بیان داشت:
الف. نظرات و اندیشه های جغرافیای سیاسی (از جمله مباحث پیرامون تأثیر جغرافیا بر سیاست) و ژئوپلتیک.
ب. چون هدف بررسی جغرافیای سیاسی یک واحد سیاسی خاص می باشد، باید حداقل به چند زمینه و عامل توجه نمود که عبارتند از:1. علت وجودی. 2. جغرافیای سیاسی سرزمین و ویژگی های طبیعی آن شامل مباحثی مانند موقعیت و انواع آن، وسعت، شکل، ناهمواری ها، آب و هوا، منابع معدنی، و غیره. 3. جغرافیای سیاسی مرزهای بین المللی. 4. اهمیت مراکز سیاسی یا پایتخت کشور. 5. انواع، میزان و شکل کنترل سرزمینی. 6. جمعیت و ترکیب اجتماعی و نحوة توزیع سرزمینی آن. 7. شبکة راه های ارتباطی.
واژگان كلیدی: نظریه های جغرافیای سیاسی، حکومت، ایران،
1-1) مقدمه
این مطلب را هم بخوانید :
در این فصل پیرامون چارچوب تحقیق ابتدا بیان مسئله تحقیق پرداخته و سپس سوالات تحقیق، فرضیه های تحقیق، ضرورت تحقیق، انگیزه تحقیق، اهداف تحقیق، اهمیت موضوع تحقیق، محدوده مورد مطالعه، سوابق تحقیق، ؛روش تحقیق و مراحل آن ، با تشریح ابعاد هر یک بیان می شود.
ایران بزرگ (همچنین ایران زمین و یا ایرانشهر) محدوده جغرافیایی و حوزه تمدنی فلات ایران و جلگههای مجاور آن، شامل ایران کنونی، بخش اعظم قفقاز، افغانستان و آسیای مرکزی است، که گهگاه از آن با عنوان پارس بزرگ هم یاد میکنند.
عنوان ایران صرفا محدود به بخش غربی آن که هم اکنون به این نام خوانده میشود، نیست و تمام مرزهای سیاسی کشوری که تحت تسلط ایرانیان بود همچو بین النهرین و اغلب ارمنستان و جنوب قفقاز را هم در بر میگیرد. مفهوم ایران بزرگ از جهات گوناگون ریشه در تاریخ چند هزار ساله آن دارد و به دوران نخستین امپراتوری پارس بازمی گردد. در دوران جدید، ایران بسیاری از سرزمینهای خود را از دست داد از جمله واگذاری عراق به امپراتوری عثمانی (۱۵۳۳ میلادی)، واگذاری افغانستان به بریتانیا طی قرار داد پاریس در ۱۸۵۷ میلادی و ۱۹۰۵ میلادی و واگذاری سرزمینهای قفقاز به روسیه در قرن هجدهم و نوزدهم میلادی؛ عهدنامه ترکمانچای در سال ۱۸۲۸ و پس از نبرد روسیه و ایران، استانهای قفقازی ایران را برای همیشه به روسیه واگذار کرد و مرزهای جدید در طول رودخانه ارس شکل گرفت. بر طبق عهدنامه گلستان در سال ۱۸۱۳، مناطق ارمنستان، جمهوری آذربایجان و شرق گرجستان که پیشتر بخشی از ایران بودند، به روسیه واگذار شدند. در اثر این تجزیه تاریخی کشورها و ملتهای جدیدی تحت نفوذ روسیه و انگلستان شکل گرفتند که اگرچه از طریق زبان یا فرهنگ با ایران پیوستگی داشتند اما جوامع خاص خود را شکل دادند. در سال ۱۹۳۵ در زمان سلطنت رضا شاه، نام ایران رسما در مجامع بین المللی به عنوان نام بخش بجا مانده از سرزمین ایران بکار رفت. ( http://fa. wikipedia. org/wiki )
تاریخ ایران به معنی سرزمین آریائیها با مهاجرت گروهی از اقوام آریائی به داخل فلات ایران آغاز می شود. در متون زرتشتی، از سرزمین کهن ایرانیان با نام ایران ویج یاد شده است. (دایره المعارف بزرگ اسلامی ، 1380، 523). ایران سرزمینی نسبتاً مرتفع که بخش عمده ای از فلات ایران را در بر می گیرد در میان 25 درجه تا 5/39 درجه عرض شمالی و 40 تا 63 درجه طول شرقی در قاره آسیا و در جنوب غربی این قاره قرار دارد. ایران کنونی دارای شکل شبه لوزی است که قطر بزرگ آن 2250 کیلومتر از دامنه آرارات در شمال غربی تا بندر گواتر در جنوب شرقی امتداد دارد. مساحت ایران 1,648,195 کیلومتر مربع می باشد. ایران در منطقه خاورمیانه و در همسایگی کشورهای ارمنستان ، آذربایجان و ترکمنستان در شمال و ترکیه و عراق در غرب و افغانستان و پاکستان در شرق مرز خشکی دارد. دریای کاسپین در شمال ایران با روسیه، قزاقستان, آذربایجان و ترکمنستان و در جنوب بوسیله دریای عمان و خلیج فارس با کشورهای عراق، کویت، بحرین، قطر، امارات متحده عربی، عمان و پاکستان همسایه می باشد. (همان، 499)
1-2) بیان مسئله