فصل دوم
کلیات و بررسی منابع
2-1- لجن فاضلاب
به مراحلی که مواد جامد از مواد مایع فاضلاب جدا میشود را تصفیه گویند. مایع حاصله پساب و مخلوط جامد که رطوبتی حدود 97-95 درصد دارد را لجن گویند (بهرهمند و همکاران، 1381). کاربرد لجن از دو جنبه زراعی و محیطی حائز اهمیت است. اولاً مواد آلی را برای خاک مهیا می کند و ثانیاً سبب چرخه عناصر غذایی مورد نیاز گیاه در خاک میشود (چانگ و همکاران، 1984).
مصرف لجن فاضلاب در زمین یکی از مهمترین روشهای استفاده مجدد است که شامل مصارف کشاورزی، جنگلکاری، درختکاری، احیای اراضی و موارد دیگر میشود (بینا و همکاران، 1383). لجن فاضلاب از پتانسیل کودی بسیاری برخوردار است، اما قبل از استفاده آن در زمین باید اثر آن را بر افزایش عناصر مورد توجه قرار داد (واثقی و همکاران، 2005). این ماده بهدلیل دارا بودن ماده آلی فراوان تاثیر بهسزایی در افزایش قابلیت جذب فلزات کممصرف و عناصر سنگین در خاک دارد. همچنین فلزات موجود در لجن نیز عمدتاً به صورت ترکیبات آلی بوده که دارای قابلیت جذب زیادی میباشند و غلظت قابل توجهی را در گیاه ایجاد خواهند نمود (نظری و همکاران، 1385). اما قسمت اعظم فلزات سنگین در حین عملیات تصفیه فاضلاب، به صورت اکسید و یا هیدروکسید در لجن تهنشین میشوند (بینا و همکاران، 1383). البته لجن فاضلاب با توجه به مراحل تولید ممکن است دارای پتانسیل خطرات آلودگیهای زیستی نیز باشد که اضافه شدن مقادیر بالای آنها به خاک ممکن است خطرات آلودگی محیط زیست و زنجیره غذایی انسان را در پی داشته باشد. از اینرو با توجه به اثرات مفید این ماده، توصیه میشود مطالعات زیست محیطی و بررسی امکان آلودگی این مواد نیز به صورت جداگانه انجام و هرگونه توصیه کاربرد این مواد با احتیاط لازم انجام گیرد. از طرفی مصرف لجن فاضلاب به عنوان کود و یا اصلاح کننده خاک در مزارع کشاورزی مناسب بوده و دارای مزایایی است که این مزایا از سه محور مورد بررسی قرار گرفته و بسیار مهم است:
الف: میتوان لجن فاضلاب را به عنوان یک منبع با ارزش مواد مغذی و نیز یکی از روشهای دفع لجن با هزینه پایین مورد بررسی قرار داد.
ب: میتوان کاربرد لجن فاضلاب را از نظر مزرعهداران به منظور افزایش سود مورد توجه قرار داد.
ج: میتوان از دیدگاه اقتصاد کشور و بهبود آن به مسئله کاربرد لجن فاضلاب توجه کرد (بینا و همکاران، 1383).
این مطلب را هم بخوانید :
با توجه به اینکه کشورمان خاکهای فقیر از نظر مواد مغذی دارد، واردات کودهای شیمیایی هزینه های ارزی-ریالی زیادی داشته و از طرفی باعث آلودگی غیر قابل جبران محیط زیست میشود. از آنجایی که لجن فاضلاب از نظر ارزش کودی بسیار ارزشمند میباشد، برنامه ریزی دراز مدت برای امکان گسترش تولید کود از لجن که در آن رعایت ضوابط و استانداردها از نظر خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، زیستی و عناصر بالقوه سمی رعایت شده باشد، به عنوان یک منبع درآمد و کمک به اقتصاد صنعت آب و فاضلاب کشور میگردد (بینا و همکاران، 1383).
2-2- تأثیر لجن فاضلاب بر برخی خصوصیات خاک
لجن فاضلاب منبع با ارزشی از عناصر غذایی ضروری گیاه است. مقدار ماده آلی به نسبت زیاد لجن می تواند اثر مطلوبی بر خواص فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک داشته باشد (برولیر و همکاران، 1992) و این بهخصوص برای خاکهای ایران که با کمبود مواد آلی مواجه هستند، دارای اهمیت میباشد (افیونی و همکاران، 1998).
