زیست، به خصوص آبهای زیرزمینی، تجمع مواد آلاینده نظیر نیترات را در اندامهای مصرفی محصولات زراعی به حداقل مقدار ممکن تنزل دهد تا سلامتی انسان و دام نیز تامین شود (ملکوتی، 1384).

نیتروژن یکی از عناصر مورد نیاز گیاه می باشد و بیشتر از سایر عناصر در تغذیه گیاهی مصرف می شود. گرچه 78 درصد حجم هوا را نیتروژن تشکیل می دهد ولی کمبود آن در گیاه بیش از سایر عناصر دیده می شود از نشانه های کمبود نیتروژن، کمی رشد، زردی، کوچک ماندن برگها می باشد (خوشخوی و همکاران، 1389).

نیترات در گیاه معمولاً در آوندها ذخیره می شود بنابراین دمبرگها و ساقه مملو از نیترات هستند نیترات برای انسان و حیوان مضر نیست ولی در حالت نیتریت که توسط باکتری های احیاء کننده در جریان حمل و نقل و یا در اسفناج های انباری و یا در غذاهای باقی مانده حاوی اسفناج بوجود می آید برای سلامتی مضر است از ترکیب نیتریت با آمین ها و یا آمیدها ترکیبات سرطان زای نیتروز آمین یا نیتروزآمید بوجود می آیند (پیوست، 1388). آهن یکی از عناصر کم مصرف و ضروری برای تغذیه و رشد گیاهان، حیوانات و انسان محسوب می شود و وجود غلظت مناسبی از این عنصر در بافتهای گیاهان نه تنها برای رشد و عملکرد مطلوب گیاهان بلکه در زنجیره غذایی برای رشد و سلامتی حیوانات و انسان ضروری است (1998، Berdainer and Atkins).

در سالهای اخیر بروز کمبود عناصر کم مصرف در گیاهان زراعی مختلف به دلیل کشت متراکم، فرسایش خاک سطحی، آبشویی، استفاده از کودهای شیمیایی با درصد خلوص زیاد، به زیر کشت بردن خاکهای فقیر، pH زیاد، آهکی بودن خاکها و کیفیت نامناسب آب آبیاری گسترش داشته، که سبب گسترش کمبودهای عناصر غذایی کم مصرف در حیوانات و انسان شده است به طوری که 50% مردم جهان از کمبود عناصر کم مصرف رنج می برند. بهترین روش جلوگیری از بروز کمبودهای

 عناصر غذایی، مصرف مواد غذایی حاوی مقادیر کافی از این عناصر در رژیم غذایی متعادل می باشد. در این راستا افزایش تولید مواد غذایی و افزایش غلظت این عناصر در مواد غذایی مصرفی انسانها و دامها اهمیت ویژه ای دارد (نجفی زاده و همکاران، 1389).

1-2- اهمیت غذایی سبزی ها

تحقیقاتی که توسط متخصصان و کارشناسان علوم تغذیه صورت گرفته بیانگر آن است که برای سالم زیستن و از زندگی لذت بردن باید مصرف سبزی جات و میوه جات در غذای روزانه به 80 درصد حجم کل غذا برسد در حالیکه مواد پروتئینی و مواد قندی مانند گوشت، تخم مرغ، پنیر و نشاسته فقط 20 درصد بقیه را تشکیل می دهد (حسنی زاده، 1383). امروز برای متخصصین ثابت شده است که بین غذایی که به مصرف می رسد و بروز سرطان رابطه وجود دارد و در افرادی که در مناطق روستایی زندگی می کنند، چون بیشتر سبزی مصرف می کنند کمتر مورد حمله بیماری های خطرناک از قبیل سرطان قرار می گیرند (دانشور، 1389).

اما افرادی که به شهرها مهاجرت نموده اند و به غذاهای شهری عادت کرده اند موارد بیماری سرطان در آنها بیشتر مشاهده شده است (حسنی زاده، 1383). از نظر مردم عادی ارزش غذاها فقط در کالری موجود در آنهاست ولی بدن انسان علاوه بر انرژی نیاز به مقادیر معین پروتئین، املاح و ویتامین ها دارد و به این دلیل متخصصین تغذیه همانطور که به رسانیدن تعداد لازم کالری به بدن اهمیت می دهند، متعادل بودن غذا را نیز مهم می دانند (خوشخوی و همکاران، 1389). سبزی ها اشتها آور بوده و به علت سلولز فراوان، دیر هضم و محرک و اهمیت بالایی در زندگی انسانی دارند. یک ماده غذایی بایستی دارای ویژگی هایی باشد که از آن جمله می تواند خوش طعم بودن، سیر کنندگی و بهداشتی بودن و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه بودن آن است سبزی ها اکثراً بی واسطه به مصرف انسان رسیده و فاقد ضایعات ناشی از تغییر و تبدیل هستند. در صورتی که این ضایعات در جانوران گیاهخوار که با گیاهان تغذیه شده و فرآورده هایی نظیر شیر، تخم مرغ و گوشت تهیه می کنند بسیار است (سینگ و همکاران، 1386).

1-2-1- ویتامین ها

این مطلب را هم بخوانید :

بسیاری از مواد مورد احتیاج بدن که وجود آنها حتی به مقدار بسیار کم برای ادامه حیات ضروری است (ویتامین ها)، در غذاهای حیوانی یافت نمی شود یا بسیار کم است. در صورتیکه در سبزی ها به میزان زیادی وجود دارد برای ادامه زندگی و سلامت اغلب سلولهای بدن، وجود ویتامین های مختلف امری لازم و حیاتی است. ویتامین ها مستقیماً در ساختار نگاهداری نسوج بدن کمک نمی کنند بلکه در ظریف ترین و حیاتی ترین اعمال و کارهای داخلی سلول دخالت دارند (دانشور، 1389).

ویتامین ها از جمله مواد آلی ضروری هستند که مقدار کافی آن می تواند در بسیاری از عملیات فیزیولوژیکی بدن تاثیر گذاشته و باید وارد بدن شوند زیرا بدن قادر به ساخت همه آنها نیست کمبود سبزی در تغذیه باعث کمبود و ویتامین ها و سایر مواد موثر در بدن می گردد که موجب بروز بسیاری از بیماری هاست (پیوست، 1388). کمبود کامل ویتامین که در قدیم بسیار رایج بود منجر به بیماری های مختلفی در انسان می گردد به آویتامینوز (Avitaminose) معروف است که بیماری آویتامینوز به علت تغذیه تک ماده ای در زمان طولانی بروز می کند (پیوست، 1384). بر اثر درست و صحیح مصرف نکردن ویتامین ها به مرور زمان ممکن است بیماری های مختلفی در بدن انسان بروز کند (دانشور، 1389).