سد انباشته شوند و علاوه بر آن تا کیلومترها پایین دست سد، بستر رودخانه به تدریج عمیق شود. احداث پل بر روی رودخانه باعث خواهد شد تا کف و سواحل رودخانه در اطراف محل پل شسته شود. معادن تولید شن و ماسه باعث می­شوند تا شرایط تعادلی به وجود آمده از بین بروند و در نتیجه فرسایش و رسوب­گذاری شدت یابد. از آنجا که خسارات وارد شده توسط رسوبات رودخانه­ای به طبیعت، کشاورزی و سازه­های آبی ساخته شده بر روی یا در کنار رودخانه­ها بسیار گسترده و وسیع و زیان آور است، شناخت دقیق این علم برای متخصصان و مهندسان آب ضروری می­باشد (شفاعی بجستان، 1390).
برای جلوگیری و یا به حداقل رساندن خسارات وارد شده باید سه فرایند فرسایش، انتقال و نهشته شدن مواد رسوبی را مورد مطالعه قرار داد. این فرایندها دارای پیچیدگی خاصی می­باشند، زیرا عوامل موثر در به وجود آوردن این فرایندها بسیار زیاد می­باشند. در فرایند فرسایش، ذرات رسوبی در اثر ضربه­ی قطره­های باران و یا در اثر حرکت آب از بستر خود جدا می­شوند. سپس ذرات جدا شده در آستانه­ی حرکت قرار می­گیرند و در صورتی که نیروهای وارد شده از سوی جریان آب بیشتر از نیروهای مقاوم باشد، ذره همراه با جریان آب منتقل می­شود. شرایط شروع آستانه­ی حرکت ذرات و میزان انتقال آنها، به خصوصیات مواد رسوبی چون اندازه، شکل و چگالی ذره، به خصوصیات جریان، نظیر سرعت و عمق، به خصوصیات سیال نظیر لزجت و جرم واحد حجم سیال و نیز به خصوصیات شکل کانال یا رودخانه نظیر شعاع هیدرولیکی، شیب و غیره بستگی دارد. چنانچه در مسیر انتقال به هر دلیلی نیروهای وارد شده از طرف جریان آب کاهش یابد، ذرات رسوبی ترسیب (رسوب گذاری) خواهند شد (شفاعی بجستان، 1390).
هر یک از فرایندهای سه گانه­ی فرسایش، انتقال و رسوب گذاری می­توانند مشکلاتی را به وجود آورند. بطور مثال فرسایش باعث از بین بردن زمین­های کشاورزی، تخریب سازه­های کنار رودخانه­ها، تخریب پل­ها و سایر بناهای مجاور رودخانه­ها و همچنین موجب عمیق­تر شدن بستر رودخانه­ها می­شود.
برای مقابله با مشکلاتی از قبیل رسوب­گذاری در بستر رودخانه­ها و در نتیجه ایجاد جزایر، رسوب گذاری در محل ورود رودخانه به دریا و پی­آمد آن تشکیل دلتا، رسوب­گذاری در مخازن سدها و در نتیجه کاهش ظرفیت آن و مشکلات غیر مستقیم دیگری که توسط فرسایش، انتفال و نهشته شدن رسوبات به وجود می­آیند،

 در مرحله­ی اول باید طبیعت و چگونگی حرکت رسوب شناخته شود، در مرحله­ی دوم عوامل موثر در فرسایش شناسایی گردد و در مرحله­ی سوم مقدار و میزان مواد رسوبی منتقل شده را بتوان بطور دقیق تعیین و محاسبه کرد تا بتوان در طراحی سازه­های آبی مورد استفاده قرار داد (شفاعی بجستان، 1390).

اهداف و ضرورت­های انجام تحقیق
از جمله ضرورت­های موضوع برآورد بارمعلق و آثار انتقال رسوبات و همچنین اهمیت و پی­آمد استفاده از روش­های آماری، می­توان موارد زیر را یادآور شد:
فرسایش سطح حوضه، حمل ذرات رس[6] و لای[7] و فرسایش بستر و کناره­ها مهم ترین عوامل تشکیل دهنده­ی بار رسوبی رودخانه­ها به شمار می­آیند. چنانچه به هر دلیلی در مسیر، سرعت جریان و یا پتانسیل حمل رسوبات کاهش یابد، ذرات رسوبی که روش­های متعددی جهت برآورد بار رسوبی و در نتیجه دیگر امکان حمل آنها توسط جریان وجود ندارد در بستر رودخانه بر جای مانده و با تغییر در شیب، شکل مقطع عرضی و یا پلان، موجب تغییر مورفولوژی رودخانه می­شوند. در نتیجه در پیش بینی تغییر مورفولوژی رودخانه، تعیین بیلان رسوبی از اهمیت خاصی برخوردار است (جواهری و همکاران، 1384).

• ذرات معلق در آب رودخانه­ها که تبدیل به رسوب می­شوند از مشکلات اصلی مدیریت سدها می­باشند. لذا پیش از احداث سدها و سایر تأسیسات هیدرولیکی نیاز به مطالعه­ بارمعلق رودخانه­ها می­باشد. بدیهی است که با توجه به محدود بودن دوره­ های آماری و تغییرات گسترده­ی شرایط هیدرولوژیکی و حفاظتی حوزه­ آبریز و رودخانه، عموماً استفاده از روش­های درون یابی یا برون یابی ضروری می­شود که طبعاً احتمال خطا را افزایش می­دهد (پوراغنائی و همکاران، 1386).
• آب و خاک از منابع اصلی حیات بشر هستند و نقشی که این دو ماده­ی مهم در توسعه­ی اقتصادی و پیشرفت جوامع داشته اند بر کسی پوشیده نیست، لیکن از همان هنگامیکه دست بشر در اکوسیستم متعادل حیاتی وارد شد، پاره­هایی از همین طبیعت رو به فنا و نابودی گذاشت. رودخانه­های کشور ما در مقایسه با رودخانه­های جهان رسوب بالایی را حمل می­ کنند. این امر نشان دهنده­ی شدت فرسایش و وضعیت نامناسب منابع طبیعی (فشار بیش از حد به مراتع، تخریب اراضی جنگلی و بهره برداری نامناسب از اراضی کشاورزی) می­باشد. میزان رسوب بالا علاوه بر اینکه ما را به تفکری برای ارائه­ راه حل­هایی جهت کاهش فرسایش ویژه رهنمون می­ کند، شناخت وضعیت رسوبدهی حوزه و برآورد دقیق میزان رسوب خروجی را نیز ضروری می­سازد (مساعدی و همکاران، 1388).
• این مطلب را هم بخوانید :
• دانلود پایان نامه با موضوع جدول داده
• طول عمر سدها بیشتر تابع نرخ رسوب گذاری در مخزن آن می­باشد تا مسائل سازه­ای، اغلب سدهایی که تا کنون با مشکل رسوب و کاهش عمر مفید مواجه بوده ­اند به گونه­ای که در بعضی موارد مانند سد سفیدرود حجم مفید مخزن در کم­تر از 20 سال بهره ­برداری به میزان قابل ملاحظه­ای کاهش یافته است. از آنجایی که انباشته شدن رسوبات در مخازن سدها به دلیل عمق آب زیاد روی آن­ها با تراکم فوق­العاده زیاد و چسبندگی ذرات همراه می­باشند، لذا خارج نمودن رسوبات از مخزن جهت تجدید ظرفیت آن مستلزم صرف هزینه­ های زیاد است که در بعضی موارد هزینه­ بازیابی حجم از دست رفته برابر و یا حتی بیشتر از احداث سد جدید خواهد بود (شفاعی بجستان، 1390).
• از مطالعات و تحقیقات گذشته بدیهی است که هرچه دبی جریان بیشتر باشد، دبی رسوب نیز بیشتر خواهد بود، یعنی دبی رسوب به صورت یک رابطه­ مستقیم نسبت به دبی آب تغییر می­ کند، لذا در زمان­های سیلابی همواره شاهد افزایش بی رویه­ی انتقال رسوبات خواهیم بود که شناخت و آگاهی از روش­های مهار و انتقال رسوبات را به خصوص در مواقع سیلابی که می­توانند اثرات جبران ناپذیری به بار آورند را امری حیاتی و ضروری می­سازد. به گونه­ای که همانطور که از شکل (1-1) پیداست، گاهی شاهد خواهیم بود در مواقع طغیان سیل، با رسم شکل دبی آب و دبی رسوب، منحنی دبی رسوب از دبی آب نیز پیشی گرفته که