با سرعت نگران‌کننده‌ای در حال افزایش است، از طرف دیگر به علت وجود تنش‌های غیر زنده متعددی تولید و فراهم کردن غذا در حال کاهش می‌باشد؛ در این صورت هرگونه کاهشی در تولید محصول و فراهم‌آوری غذا با توجه به روند افزایش جمعیت جهان، به علت پاسخگو نبودن نیاز غذایی نگران‌کننده می‌باشد.
رشد و باروری گیاهان، بطور منفی تحت تاثیر ناملایمات طبیعی در قالب عوامل تنش‌زای زنده و غیر‌زنده قرار می‌گیرد. تنش‌های غیر‌زنده هرساله باعث از دست رفتن هزینه‌های هنگفتی به علت کاهش تولید و نقصان محصول می‌شود. در واقع، این تنش‌ها ثبات و پایداری کشاورزی را تهدید می‌کنند (ماهاجان و توتجا[1]، 2005). تنش خشکی مهم‌ترین عامل محیطی محدود‌کننده رشد و نمو گیاهان در سرتاسر دنیا می‌باشد، بطوری که کاهش رشد در اثر تنش خشکی به مراتب بیشتر از سایر تنش‌های محیطی است (ویسی‌پور و همکاران، 1390).
نزولات آسمانی در ایران با متوسط 240 میلی‌متر، از یک سوم میزان نزولات سالانه جهانی (700میلی‌متر) كمتر می‌باشد و ایران دارای اقلیم خشك و نیمه خشك است (باقری و همکاران، 1388). در محیط‌های خشک، نیاز اتمسفری تبخیر و تعرق بیشتر بوده و برای تولید یک واحد ماده خشک، گیاه ناگزیر به از دست دادن آب بیشتری است (وفا‌بخش و همکاران، 1388) و عملکرد محصول به طور قابل ملاحظه‌ای در اثر تنش خشکی کاهش می‌یابد (اشرف[2]، 2010). تنش خشکی شدید، رشد گیاهان را از طریق اثر‌گذاری بر فرایند‌های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی، همچون فتوسنتز، تنفس، انتقال، جذب یونی، کربوهیدرات‌ها، متابولیسم کاهش می‌دهد (جلال و همکاران[3]، 2012). پاسخ به شرایط کمبود آب به گونه و رقم گیاهی، طول و مدت تنش خشکی، سن و مرحله نموی گیاه، نوع سلول و اندام گیاهی و اجزاء زیر سلولی و به ساختار آن بستگی دارد (بری[4]، 1997و لویت[5]، a1980).
از آنجا که بیشتر گزارشات مربوط به تغییرات اقلیمی، حاکی از افزایش خشکی در بسیاری از مناطق جهان می‌باشد (هاوتون و همکاران[6]، 2001)، بررسی پاسخ‌های رفتاری رشد و فیزیولوژیکی گیاهان به تنش خشکی و مکانیزم‌های ایجاد مقاومت و مطالعه اثرات تنش بر عملکرد و اجزای آن در گیاهان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد.
1-2- اهمیت مطالعه تراکم کاشت
تراکم بوته یکی از عواملی است که تاثیر بسزایی بر عملکرد دارد، به طوریکه درتراکم مطلوب، عوامل محیطی مثل آب، هوا، نور وخاك به نحو مناسب‌تری در اختیار گیاه قرار می‌گیرند و در عین حال رقابت‌های بین بوته‌ای به کمترین میزان می‌رسد (خواجه‌پور، 1388). خصوصیات ساختمانی و پوشش گیاهی با جذب تشعشع در ارتباط است و نقش تعیین كننده‌ای در عملكرد گیاه دارد (کوچکی و سرمدنیا، 1390). در گیاهان یک ساله دلیل اصلی كاهش عملكرد، رشد رویشی ضعیف و درنتیجه
سطح برگ كم در ابتدای فصل رشد می‌باشد و در این حالت بیشتر تشعشع خورشیدی توسط زمین جذب شده و غیر قابل استفاده می‌ماند، بنابراین در چنین شرایطی افزایش تراكم گیاهان ممكن است به جذب بیشتر تشعشع خورشیدی بخصوص در مراحل اولیه رشد كمك کند (امیر‌مرادی و رضوانی‌مقدم، 1390). کارایی جذب انرژی تابشی که بر روی سطح یک محصول می‌تابد نیاز به سطح برگ کافی و توزیع یکنواخت آن دارد به طوریکه سطح زمین را کاملا بپوشاند. این هدف با تغییر تراکم بوته‌ها و آرایش مناسب بوته روی سطح خاک میسر است، همچنین با افزایش جمعیت گیاهی، شدت نور در پوشش کاهش یافته و این عمل باعث کاهش بیوماس گیاه می‌شود (رزمی، 1389). با توجه به رقابتی که بین گیاهان در تراکم‌های مختلف کاشت برای جذب نور و مواد غذایی ایجاد می‌شود، فواصل کاشت می‌تواند اثر قابل توجهی در عملکرد محصول بگذارد (میر‌شکاری و مبشر، 1385).
در زراعت تك كشتی تراكم بهینه یكی از عوامل موفقیت در تولید می‌باشد. اگر میزان تراكم بوته بیش از حدِ بهینه باشد عوامل محیطی موجود از جمله رطوبت، نور و مواد غذایی در حد بهینه در اختیار هر بوته قرار نمی‌گیرد و برعكس چنانچه تراكم بوته كمتر از حد مطلوب باشد از امكانات محیطی موجود به نحو مطلوب استفاده نمی‌شود كه خود باعث كاهش محصول می‌گردد (امیر‌مرادی و رضوانی‌مقدم، 1390). از این رو تعیین تراکم مطلوب که منجر به حصول سطح برگ مناسب و عملکرد بالاتر می‌گردد، حائز اهمیت می‌باشد.
1-3- اهمیت مطالعه سیر در ایران
جنس آلیوم [7] شامل بیش از 700 گونه می‌باشد که از تعداد زیادی گیاهان چند‌ساله با اندام‌های ذخیره‌ای زیر‌زمینی تشکیل شده است. یکی از مراکز اصلی تکامل جنس آلیوم در منطقه ایران و تورانی می‌باشد (کافی و همکاران، 1390). ایران از لحاظ کشت و مصرف سیر قدمت طولانی دارد (بقالیان و همکاران، 1383). این گیاه هم در صنایع غذایی به عنوان چاشنی و افزودنی، هم به عنوان سبزی و هم به عنوان گیاه دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به اثرات سوء ناشی از مصرف داروهای شیمیایی در سال‌های اخیر توجه زیادی به كشت گیاهان دارویی شده كه با افزایش مصرف آن‌ها نیاز به توسعه كشت، مدیریت و برنامه‌ریزی صحیح
این مطلب را هم بخوانید :
پایان نامه ارزش ویژه برند و رضایت مشتریان
می‌باشد (امیر‌مرادی و رضوانی مقدم، 1390). سیر[8] گیاهی است که قرن‌ها اهمیت ویژه‌ای را از لحاظ غذایی و دارویی در زندگی انسان‌ها دارا بوده است و بر اساس خصوصیات و اثرات متفاوت آن، به عنوان یک ماده غذایی بازدارنده از بیماری‌ها در نظر گرفته می‌شود. از جمله اثرات درمانی آن می‌توان به خصوصیات ضد‌انعقاد خون، ضد‌فشار خون، ضد‌میکروبی، پایین‌آورنده قند خون اشاره کرد (بوزین و همکاران[9]، 2008). از دیگر خواص دارویی آن می‌توان عرق‌آور، خلط‌آور، ضد‌اسپاسم، ضد‌عفونی‌کننده، ضد‌ویروس را نام برد (نیوال و همکاران[10]، 1996). سیر گیاهی یک‌ساله است که می‌تواند ارتفاعی تا 75-90 سانتی‌متر داشته باشد و در مناطق خشک و معتدل و در فصل زمستان رشد می‌کند (بیدشکی و آروین[11]، 2010). سیر گیاهی است که مقاومت زیادی به سرما داشته و می‌تواند دوره‌های طولانی سرمای زیر صفر را تحمل کند، به همین دلیل در مناطق معتدله کشت پاییزه این محصول متداول بوده و حتی گزارش‌هایی مبنی بر بیشتر بودن عملکرد کشت پاییزه سیر نسبت به کشت بهاره در این مناطق ارائه شده است (اورلوسکی و همکاران[12]، 1994).
یک سیرچه با وزنی در حدود 3 تا 4 گرم به طور متوسط حاوی یک گرم کربوهیدرات، 2/0 گرم پروتئین، 05/0 گرم فیبر، 01/0 گرم چربی، ویتامین‌های A ,B1 ,B2 ,B3 ,C و آب می‌باشد. تمام اثر بخشی یا خاصیت دارویی سیر به ترکیبات متعدد گوگردی در آن بستگی دارد و میزان این مواد در ارقام و اکوتیپ‌های سیر علاوه بر ویژگی‌های ژنتیکی رقم به شرایط آب و هوایی بستگی دارد (رحمانی‌قبادی، 1379). سیر گیاهی‌ست عقیم و به‌طور طبیعی فقط از راه غیر‌جنسی، یعنی کشت سیر‌چه‌ها (حبه‌ها)، قابل تکثیر می‌باشد. کشت و تکثیر متوالی این گیاه در نقاط مختلف جهان و در طی سالیان متمادی باعث پیدایش اکوتیپ‌های متعددی شده است که از لحاظ موفولوژیکی و بیوشیمیایی تفاوت‌های قابل توجهی دارند. از این تنوع می‌توان جهت انتخاب و اصلاح ارقامی با توانایی بهینه و متناسب با نیاز‌های صنعتی و محیطی بهره جست (بقالیان و همکاران، 1383). افزایش در عملکرد و بهبود کیفیت سوخ‌های سیر معمولا به عوامل متعددی وابسته است که از طریق مرحله رشد، بهبود عوامل زراعی به‌خصوص به‌کارگیری مقادیر مطلوب مواد مغذی و مقادیر رطوبت خاک بر رشد گیاه موثر می‌باشد (السیداحمد و همکاران[13]، 2009).
